مطالعه توان برخی سویه های باکتری بردی ریزوبیوم ژاپنیکوم در تامین نیتروژن مورد نیاز ارقام سویا

Abstract

این تحقیق با هدف مطالعه اثر چند سویه کاملاً موثر (SE>100) باکتری بردی ریزوبیوم ژاپنیکوم روی کارایی سیستم همزیستی و همچنین سهم موجودی نیتروژن از تثبیت بیولوژیک نیتروژن در سه رقم سویا که کشت آنها در ایران بیشتر متداول است انجام پذیرفت. به این منظور، 5 سویه خالص باکتری بردی ریزوبیوم ژاپنیکوم شامل هلی نیترو، ریزوکینگ، بیودز، سی بی 1809وگلدکت به شکل کشت شده روی سطح شیبدار محیط غذایی ریزوبیوم (YMA) از موسسه تحقیقات خاک و آب تهیه گردید. پس از کسب اطمینان از خلوص و توانایی ایجاد همزیستی هریک از آنها (Infectiveness)، کارائی همزیستی (Symbiotic effectiveness) هر یک با ارقام سویا بررسی و سه سویه گلدکت، ریزوکینگ و هلی نیترو به عنوان سویه های برتر انتخاب شدند. برای انجام کشت گلدانی، یک نمونه خاک فاقد باکتری بومی همزیست و دارای نیتروژن کم انتخاب و به مقدار کافی جمع آوری شد. سپس آزمایشی فاکتوریل با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در 4 تکرار در آن صورت پذیرفت. در این آزمایش فاکتور رقم سویا شامل ارقام سحر، ویلیامز و کلارک63 و فاکتور باکتری در4 سطح شامل تلقیح با سه سویه برتر و تیمار بدون باکتری (شاهد) بود. در هر گلدان به میزان 5/3کیلوگرم خاک یکنواخت شده توزیع و با رعایت تیمارها هر بذر با یک میلی لیتر از مایه تلقیح سویه مورد نظر با غلظت شماره 3 استانداردهای مک فارلند تلقیح گردید. در طی مدت 4 ماه کشت، رطوبت گلدانها با آب مقطر در حدود 80 درصد ظرفیت مزرعه (FC) نگه داشته شد. پس از مدت مذکور در مرحله دانه بندی کامل سویا (R6) سیزده شاخص رشد گیاه اندازه گیری و با استفاده از نرم افزار کامپیوتری MSTATC مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج حاصل بیانگر آن است که اثرات ساده و متقابل تیماریهای مذکور بر روی شاخص های بررسی شده معنی دار هستند. در اکثر شاخص های مطالعه شده رقم سحر نسبت به دو رقم دیگر برتری محسوس ومعنی داری نشان داد که این موضوع احتمالاً با دیررسی و همچنین خصوصیات ژنتیکی مطلوب آن از نظر سازگاری بهتر با باکتری همزیست و استفاده بهینه از شرایط محیطی مرتبط می باشد. تمامی تیمارهای تلقیح با باکتری نسبت به شاهد در شاخص های بررسی شده افزایش معنی دار نشان دادند. سویه هلی نیترو به رغم ایجاد همزیستی و توان گره زایی خوب، بطور ذاتی کارائی ضعیف تری برای انجام فرایند تثبیت نیتروژن مولکولی و همچنین تامین نیتروژن مورد نیاز گیاه نسبت به دو سویه دیگر که وضعیت تقریباً مشابه و مطلوبی داشتند، نشان داد. از طرف دیگر بررسی مقادیر نیتروژن جذب شده ازمنابع مختلف در ارقام مذکور به روش تفاوت نیتروژن نشان داد که حدود 90-80 درصدکل نیتروژن مورد نیاز سویا از طریق همزیستی با باکتری مذکور تامین شده است.