اثرات درجه حرارت نامناسب بر رشد وعملکرد5 رقم گندم پاییزه

Abstract

اثرات کوتاه مدت و دراز مدت درجه حرارت نامطلوب در مرحله جوانه زنی بر رشد وعملکرد5 رقم گندم پاییزه سبلان‘ امید‘ بیستون‘ سرداری وگل قرمز مطالعه گردید. بدین منظور تیمارهای 3‘ 6‘ 9‘18‘21و 24 درجه سانتیگراد مورد استفاده قرار گرفت. در این آزمایش خصوصیات جوانه زنی چون درصد بذور جوانه زده‘ زمان لازم برای جوانه زدن 50% از بذور ‘طول ریشه چه و ساقه چه ارقام تحت تاثیر درجه حرارت قرار گرفت. کاهش دما باعث نقصان تدریجی درصد جوانه زنی بذور گردید. درصد بذور جوانه زده در دمای 3 درجه سانتیگراد حدود 12% کمتر ازدمای مناسب (24 درجه) بود. مدت زمان لازم برای جوانه زدن بذور نیز با کاهش دما طولانی تر گردید. متوسط زمان جوانه زدن 50% از بذور در دمای 3 درجه دو برابر 24 درجه سانتیگراد بود. رقم گل قرمز در دمای 3 درجه زودتر از سایر ارقام جوانه زد. بررسیهای بعدی نشان داد که هیچ یک از ارقام در دمای پایین تر از 2 درجه گیاهچه های سالمی تولید ننمودند. دمای نامناسب در مرحله جوانه زنی اثرات دراز مدت نیز بر روی رشد رویشی و زایشی گیاه بر جای گذاشت. اعمال دمای نامناسب در مرحله جوانه زنی باعث تاخیر در مراحل نمو و مرحله ظهور سنبله ها وهمچنین کوتاهی دوره پر شدن دانه گردید. بدین لحاظ عملکرد ارقام در تیمارهای 3‘ 6و 9 درجه نسبت به دمای 24 درجه سانتیگراد بترتیب 27‘ 35 و 43 درصدکاهش یافت . بطورکلی با افزایش دما درمرحله جوانه زدن از 3 به 24 درجه سانتیگراد ‘ عملکرد دانه در کلیه ارقام افزایش یافت. لیکن ارقام امید و سبلان از این لحاظ نسبت به سایر ارقام عکس العمل بیشتری نشان دادند ومی توانستند از دمای بالاتر استفاده بهتری بنمایند.