مدل آب زمین‌شناسی - مهندسی ناحیه فرونشست زمین در جنوب باختری تهران (دشت تهران - شهریار)

Abstract

فرونشست زمین یکی از مهم‌ترین مخاطرات زمین‌شناسی است که ارتباطی تنگاتنگ با توسعه نواحی شهری دارد. برداشت شدید آب زیرزمینی که در اثر توسعه اقتصادی و رشد جمعیت ایجاد می‌شود به عنوان دلیل اصلی فرونشست زمین در بیشتر شهر‌های توسعه یافته بر روی آبخوان‌ها شناخته شده است، به ویژه در مناطقی از نواحی شهری که دارای جمعیت متراکم‌تر و توسعه اقتصادی بیشتر می‌باشند. اولین گام در مطالعات پایه‌ای این پدیده، تهیه مدل آب زمین‌شناسی- مهندسی است. این مدل در ضمن نمایش واحدهای آب زمین‌شناسی و مرزهای آن‌ها بیان کننده ویژگی‌های مکانیکی و فیزیکی آن‌ها نیز می‌باشد. برای تفکیک و انطباق لایه‌های خاک از لاگ‌های زمین‌شناسی و ویژگی‌های ژئوتکنیکی آن‌ها (حدود آتربرگ، رده‌بندی Unified و سرعت موج برشی) استفاده شده است. ثابت‌های الاستیک لایه‌های خاک (مدول برشی، مدول یانگ، مدول حجمی و نسبت پواسون) بر پایه دانسیته خاک برآورد شده و روابط تجربی متداول بدست آمده‌اند. سپس لایه‌های با ویژگی‌های مشابه در یک واحد آب زمین‌شناسی- مهندسی تعریف شده‌اند. بر پایه این مدل، سامانه آبخوان دشت جنوب باختری تهران چند لایه‌ای می‌باشد که دارای سه واحد آبخوان و سه واحد رسی با نفوذپذیری کم است. این پژوهش نشان می‌دهد که ناهمگنی لایه‌های خاک از یک ناحیه به ناحیه دیگر (در محدوده دشت تهران-شهریار، از شهریار تا اسلامشهر) تغییر می‌یابد.