نقد نظریه تاریخ نگاری فریدون آدمیت دربارۀ نهضت مشروطه

Abstract

مشروطیّت، یکی از مهم­ترین حوادث تاریخ ایران است. بستری برای ایجاد شکافی عظیم، میان مناسبات سیاسی و اجتماعی ایران؛ اگرچه این جنبش، پس از طی کردن فراز و نشیب­های بسیاری، از اهداف اولیه خود فاصله گرفت. به دلیل اهمّیّت بالای این برهه از تاریخ، نظر مورّخان و تحلیل‌گران بسیاری به‌سمت جنبش مشروطه جلب شده‌است. در بین مهم­ترین تحلیل­گران این دوره، فریدون آدمیت دارای جایگاه ویژه­ای است. در این مقاله ضمن بررسی نگاه انتقادی فریدون آدمیت به جنبش مشروطه، اندیشه‌ها و دیدگاه­های او را در آثارش نشان داده می‌شود. عوامل و دلایل شکل‌گیری جنبش مشروطه و مسیر حرکت را از دیدگاه او، مورد بررسی و تلیل قرار خواهد گرفت. هم‌چنین در اظهارنظرهای وی دربارۀ وقایع مختلف به جست­وجوی مشرب فکری و جهت‌گیری‌های سیاسی­اش نیزپرداخته می­شود تا بتوان نقد وی دربارۀ جنبش مشروطه را بهتر ارائه‌داده و ابعاد آن تبیین شود. آثار آدمیت، معمولاً کمتر مورد نقد و بررسی قرار گرفته­اند و بیشتر، به جهت تحلیل­های جامع وی، تحسین و تشویق شده­اند. ضرورت ایجاب می­کرد پژوهشی با محوریّت آثار آدمیت، به نقد اندیشۀ او و تاریخ‌نگاری وی انجام شود.