آیوروِده یا طب سنتی هند در متون خُتنی

Abstract

<strong> </strong>یکی از مکتب‌های کهن پزشکی در جهان مکتب آیوروِده یا همان سنت پزشکی هندی است که با قدمتی نزدیک به پنج‌هزار سال از قدیمی‌ترین مکتب‌های پزشکی به ‌شمار می‌رود. این شیوۀ پزشکی که در سرزمین هندوستان شکل گرفت و به بلوغ رسید بر دیگر مکاتب پزشکی دنیا تأثیر گذاشته و طب ایرانی نیز از آن متأثر شده است. در متون به‌جامانده از یکی از زبان‌های ایرانی میانۀ شرقی، یعنی خُتنی، در منطقۀ شین‌جیانگ در ترکستان چین، تأثیر این مکتب به‌وضوح دیده می‌شود. برخی از متون مهم مکتب آیوروِده به ختنی به‌صورت کلی یا جزئی ترجمه شده و پاره‌ای از آنها هنوز به‌ جا مانده است. از جملۀ مهم‌ترین متون پزشکی به‌جامانده به زبان ختنی، که در واقع ترجمه‌هایی از متون هندی هستند، می‌توان به <em>سیدّهه‌ساره</em> و <em>جیوَکه‌پوستَکه</em> اشاره کرد. نوشتۀ حاضر تلاشی است در جهت معرفی این متون و بررسی محتوای آنها.