از توَشْتْر ودایی تا مرداس شاهنامه

Abstract

توجّه بسیار دانشمندان به شخصیّت و نام مرداس، علیرغم ناچیز بودن ذکری که از او در شاهنامه رفته، مدیون اهمّیّت پسرش ضحّاک در اساطیر ایرانی است. نبود نام و نشان او در متون اوستایی و تشویش صورت‌های نگارشی آن به خط پهلوی در متون فارسی میانه و کثرت بیش از حدّ گونه‌های مضبوط آن در متون اسلامی و همسانی نوشتاری و احتمالاً آوایی صورت مضبوط در <em>شاهنامه</em> با نام خاصّ عربی مرداس مسائلی هستند که این شخصیّت و نامش را در ابهام فرو برده‌اند. با این همه، وجود اطّلاعات بسیار در وداها از ایزد توَشْتْر، پدر ویشوه‌روپه که معادل ضحّاک ایرانی است، می‌تواند تا حدّی خلأ اطّلاعات ما از این شخصیّت را مرتفع سازد. با بازخوانی اطّلاعات مرتبط با این شخصیّت در متون ودایی و مداقّه درصورت‌های نام او در متون فارسی میانه و متون عهد اسلامی می‌توان تصویری بهتر از او به دست ‌آورد و خطاهای گذشته دربارۀ نام او را تصحیح کرد.