تخصیص بهینه آب و اراضی تحت شرایط عدم حتمیت با استفاده از مدل WFGP (مطالعه موردی: شهرستان همدان)

Abstract

<strong>امروزه استفاده از مدل‌های برنامه‌‌‌ریزی ریاضی برای تعیین الگوهای زراعی مناسب از جایگاه ویژه‌‌‌ای برخوردار هستند. به همین منظور، در این مطالعه برای تعیین الگوی بهینه کشت و تخصیص آب و اراضی تحت شرایط عدم حتمیت در شهرستان همدان از مدل برنامه‌‌‌ریزی آرمانی فازی وزنی (</strong><strong>WFGP</strong><strong>) استفاده شد. این مدل با سه الگوی وزن‌های مساوی، وزن‌های متفاوت کاهنده، وزن‌های متفاوت افزاینده برای آرمان‌ها و محدودیت منابع آبی و با در نظر گرفتن اهداف زیست‌محیطی و اقتصادی طراحی شده است. داده‌‌‌های موردنیاز مربوط به سال 1393-1392 هستند که از پایگاه اطلاعاتی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان جمع‌آوری شدند. اهداف به­کار‌‌‌گرفته شده در مدل فوق شامل حداکثر کردن سود ناخالص، حداکثر کردن نیروی کار مورد‌‌‌نیاز و استفاده مطلوب از کود شیمیایی هستند. بدین منظور، مجموع درجه عضویت همه آرمان‌های فازی در مدل حداکثر گردید. حل مدل پیشنهادی در محیط نرم‌‌‌افزاری </strong><strong>GAMS 24.1</strong><strong> صورت گرفت. نتایج نشان داد که با ایجاد انعطاف در ضرایب فنی و به­کارگیری وزن‌‌‌های مساوی برای آرمان‌‌‌های فازی، منابع موجود به­صورت بهینه تخصیص‌یافته و مجموع سطح زیر کشت محصولات زراعی نسبت به شرایط فعلی 22 هکتار کاهش می‌‌‌یابد. اما با به­کارگیری وزن‌‌‌های متفاوت فزاینده و کاهنده برای آرمان‌‌‌ها، مجموع سطح زیر کشت محصولات زراعی به ترتیب 25 و 875 هکتار افزایش می‌‌‌یابد. با توجه به نتایج به­دست آمده، جهت توسعه بخش کشاورزی استان همدان، برنامه‌ریزی و مدل‌سازی از پایین به بالا پیشنهاد شد. برای تحقق این امر، نیاز است که تصمیمات لازم از سطح شهرستان شروع شده و تا سطح ملی ادامه یابند.</strong>