مقایسه حجم آب مصرفی و بهره وری آب گندم در روش های مختلف آبیاری در شهرستان بهبهان

Abstract

تخمین نسبتاً دقیق مقدار آب مصرفی، راندمان آبیاری و بهره­وری آب محصولات زراعی در کشور از مهم­ترین شاخص‌های کلیدی در برنامه‌ریزی‌های بخش کشاورزی است. هدف اصلی از نوشتار حاضر، بررسی نتایج اندازه­گیری‌های انجام شده میدانی آب مصرفی و عملکرد گندم در شهرستان بهبهان در روش­های مختلف آبیاری در طول یک فصل زراعی (1396-1395) و همچنین تعیین بهره­وری آب مصرفی گندم در 32 مزرعه تحت مدیریت کشاورزان است. مقادیر اندازه­گیری شده با مقادیر برآورد شده نیاز آبی خالص به روش پنمن- مانتیث (نیاز آبی به­روز شده) و سند ملی مقایسه گردید. تعداد 15 مزرعه به روش سطحی، ده مزرعه به روش بارانی و هفت مزرعه به روش قطره­ای آبیاری ­می‌شدند. عملکرد گندم در تمام مزارع اندازه­گیری شده بین 2000 تا 6854 کیلوگرم در هکتار بود. بیش­ترین بهره­وری آب گندم در مزرعه­ای با سامانه قطره­ای به میزان 79/2 کیلوگرم بر مترمکعب محاسبه شد. راندمان کاربرد در مزارع مورد نظر بین 7/22 تا 7/99 درصد بود. نیاز آبی بر اساس سند به­روز شده در مزارع از 4/373 تا 0/517 میلی­متر ثبت شد. مقایسه میانگین نتایج در آزمون تی نشان داد که سامانه قطره­ای با بهره­وری آب 51/1 کیلوگرم بر مترمکعب، دارای بیش­ترین بهره­وری بوده و اختلاف معنی­داری با دو سامانه بارانی و سطحی دارد که به­ترتیب دارای بهره­وری آب معادل 90/0 و 88/0 کیلوگرم بر مترمکعب بودند. محاسبه ضرایب همبستگی نشان داد که روند تغییرات حجم آب مصرفی با روند تغییرات شاخص راندمان کاربرد و بهره­وری آب روندی غیرهمراستا و معنی­دار در سطح یک درصد را نشان می­دهد.