نقد درونی «گفتمان تهاجم فرهنگی غرب» با تأکید بر ناسازه‌‌های سیاست‌گذارانه

Abstract

‌‌آنچه «گفتمان تهاجم فرهنگی غرب» نامیده می‌شود از ابتدای دهۀ‌ هفتاد شمسی به گفتار غالب در سیاست‌گذاری فرهنگی جمهوری اسلامی بدل شد و هدف از آن مقابله با تاثیرات فرهنگ مهاجم غرب و برنامه‌‌‌ریزی برای حفظ و تعمیق فرهنگ دینی و ارزش‌های اسلامی بود. ‌‌هدف این مقاله بررسی «گفتمان تهاجم فرهنگی» بر اساس منطق «نقد درونی» است. ‌‌مقاله نشان می‌‌‌دهد که به‌واسطۀ‌ برخی تغییرات گستردۀ‌ عینی و‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ شناختی در دو دهۀ‌ اخیر و پیدایی روندهای فرهنگی دائماً تحول‌یابندۀ‌ جهانی، ‌‌برخی ناسازه‌‌‌ها و عدم‌‌‌توافق‌‌‌ها در این گفتمان پیدا شده‌اند: ‌‌عدم‌توافق بر سر مقابله با امر «مدرن» یا «غربی»، «هنجاری» یا «غیرهنجاری» بودن فرهنگ، ‌‌تاثیر «اسطورۀ‌ ژاپن» بر ذهن سیاست‌گذاران فرهنگی، ‌‌مناقشۀ‌ بر سر «تاریخ تهاجم فرهنگی»، ‌‌معضلۀ‌ «تعریف فرهنگ»، ‌‌مسئلۀ‌‌‌ تعیین مصادیق «فرهنگ مهاجم»، ‌‌گذار از «تهاجم فرهنگی» به «جنگ نرم» ‌‌و «تحولات حوزه‌ سیاست‌گذاری» از جمله دشواری‌های اصلی در گفتمان تهاجم فرهنگی غرب هستند که باید بر اساس اهداف نخستین‌ این گفتمان و نیز تغییرات کنونی مورد بازنظریه‌پردازی قرار گیرند. ‌‌