ارزیابی روش‌های مختلف زمین‌آماری مبتنی برGIS در پیش بینی و پهنه‌بندی تهاجم شوری آبخوان های استان آذربایجان غربی

Abstract

در سفره‌های آب‌های ساحلی، گسترش داخلی آب دریا شایع‌ترین دلیل برای افزایش شوری است. استان آذربایجان غربی نیز به دلیل قرارگیری در کنار دریاچه فوق اشباع از نمک و افت شدید آب‌های زیرزمینی این منطقه، در معرض تهاجم شوری قرار دارد. در این مطالعه به‌منظور ارزیابی آثار تهاجم شوری به سفره‌های آب‌های زیرزمینی استان آذربایجان غربی از روش‌های زمین‌آماری با مدل‌های مختلف استفاده شده است. به‌منظور تحلیل روش‌های درون‌یابی از روش‌های کریجینگ، کوکریجینگ و معکوس فاصله (IDW) با متغیرهای وزن داده‌شده و بدون آن استفاده گردید. برای ارزیابی دقت مدل‌های تدوین‌شده تخمین‌گر زمین‌آماری، از معیارهای آماری ضریب تبیین (R²)، جذر مربعات خطا (RMSE) و میانگین خطای بایاس (MBE) استفاده گردید. بر اساس نتایج نشان این تحقیق از مدل‌های مختلف مورد استفاده، مدل کروی در روش کریجینگ، مدل کروی با متغیر کمکی Ca در روش کوکریجینگ، مدل توان 2 در روش IDW و مدل توان 2 با متغیر وزن داده‌شده Hco3، به‌عنوان بهترین مدل‌ها انتخاب گردیدند. از بین روش‌های استفاده شده برای درون‌یابی نسبت تهاجم شوری در منطقه موردمطالعه نیز، روش کوکریجینگ کمترین میزان خطا را نشان داد. مقایسه نقشه‌های پهنه‌بندی تهاجم شوری نیز نشان می‌دهد که مدل معکوس فاصله نسبت به مقادیر حداقل و حداکثر حساس بوده و مقادیر آن‌ها را در ناحیه بیشتری از منطقه موردمطالعه نشان می‌دهد. این در حالی است که مدل‌های کریجینگ و کوکریجینگ دقیق‌تر بوده و پهنه‌بندی را با دقت بیشتری انجام می‌دهند.