مطالعه شکل و روش ساخت آثار آبگینه جرجان، سده سوم تا ششم هجری

Abstract

هنر شیشه‌گری از دیرباز نزد ایرانیان متداول بوده است؛ اما نقطه اوج آن را می‌توان مربوط به سده سوم تا ششم هجری در جرجان دانست. آثار به‌دست‌آمده در این دوران، بیشتر پارچ‌ها و صُراحی‌ها هستند که طرح‌های متنوع دارند. با وجود اینکه تزییناتِ آثار آبگینه در دوره سلجوقی پراهمیت و در اواخر این دوران ویژگی‌های خاصی دارد، تاکنون بررسی و مطالعه اصولی روی شکل، تزیینات و روش ساخت آن‌ها انجام نشده است. در پاسخ به این پرسش که آیا آثار آبگینه سده سوم تا ششم هجری جرجان تأثیرگرفته از آثار دوران قبل است، این فرضیه مطرح می‌شود که این آثار به‌لحاظ شکل، تزیینات و شیوه ساخت، برگرفته از دوران ساسانی‌اند؛ بنابراین روش تحقیق در این پژوهش، تاریخی- توصیفی بوده وتلاش شده ضمن بررسی شیوه ساخت آبگینه‌های سده سوم تا ششم هجری شهر جرجان، روش تزیینات و اشکال آن‌ها نیز بررسی شود. با بررسی‌های انجام‌شده، این نتیجه به‌دست آمد: بیشتر آثار دوره سلجوقی تأثیرگرفته و ادامه فن و شیوه ساخت آبگینه‌های دوره ساسانی است که به روش دمیده در قالب و دمیدن آزاد ساخته ‌شده‌اند. اما در این دوران، با افزایش تبحر هنرمندان این رشته، اعتلای کیفیت آثار تولید‌شده را مشاهده می‌کنیم.