پیکرگردانی در افسانۀ غنایی «نل و دمن» فیضی‌دکنی

Abstract

شیخ فیضی‌دکنی (1595-1547م) از شاعران پارسی‌‌گوی هند است. او به دربار جلال‌الدین اکبرشاه راه یافت و به مرتبۀ امیری و ملک‌الشعرایی رسید. او در قصیده، غزل و مثنوی صاحب‌مقامی شامخ است. فیضی به تقلید از نظامی، مثنوی‌ «نل و دمن» را به نظم کشیده‌است. پدیدۀ پیکرگردانی (Metamorphoses) و (Transformation) که به دگرگونی چهره یا تغییر شکل موجودات تعبیر شده‌است، در قصه‌ها و افسانه‌های مردم هند جایگاه ویژه‌‌ای دارد. فراوانی پیکرگردانی در قصه‌ها و افسانه‌‌های جهان و به‌طور خاص در میان قصه‌‌ها و افسانه‌‌های مردم هند که نسل‌به‌نسل روایت شده‌است، نشان از اندیشه‌‌های ریشه‌‌دار اساطیری در تفکرات عامیانۀ مردم سرزمین هند دارد. شخصیت‌‌هایی که دارای قدرت سحر و جادو هستند، در هر جای افسانه‌‌ها و قصه‌‌ها که نیاز باشد، دست به تغییر حالت می‌‌زنند و در قالب استحاله‌‌های گوناگون نمایان می‌شوند. این پژوهش، به شیوة توصیفی- تحلیلی و استواری بر چارچوب نظری می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد که شاخص‌‌ترین انواع پیکرگردانی و همچنین کارکرد و نقش این پیکرگردانی‌‌ها در افسانۀ غنایی «نل و دمن» چیست؟ مطابق دستاوردهای تحقیق، بیش‌‌ترین نوع استحاله‌‌های موجود در افسانۀ «نل و دمن» مربوط به استحالۀ انسانی و استحالۀ انسان به حیوان است.