بررسی گذرایی در گفتار کودک فارسی زبان از منظر انگاره نظری هاپر و تامسون

Abstract

ازآنجاکه گذرایی مفهوم مهم و کاربردی در زبان و گفتمان است، بررسی آن در گفتار کودک می‌تواند پاسخ­گوی مسائل زیادی در حوزۀ زبان­آموزی کودک باشد. گذرایی در رویکرد معنایی - گفتمانی هاپر و تامسون براساس معیارهای متفاوتی تعریف می‌شود که یکی از آن­ها حضور مفعول است. از دیگر معیارها می‌توان به عناصری همچون لحظه‌ای­بودن و غایت­مندی عمل، عاملیت کنش‌گر و میزان تأثیرپذیری مفعول اشاره کرد. در نوشتار پیش رو مؤلّفه­های مطرح­شده در نظریة هاپر و تامسون در گفتار کودک فارسی­زبان بررسی شده است و اینکه آیا تفاوتی از لحاظ مؤلّفه‌های مذکور بین گفتار کودک و بزرگسال وجود دارد. تعیین مشخصات سرنمون گذرائی در گفتار کودک و میزان فراوانی آن در پیکره داده‌ها از دیگر مسائل بررسی­شده در این پژوهش بود. به این ­منظور پیکره‌ای شامل صد بند خبری از گفتار چهار کودک فارسی­زبان حدود سه سال بررسی شد. روش تحلیل داده‌های پژوهش ازنوع توصیفی - تحلیلی بوده است. تحلیل پیکرة پژوهش نشان داد که گفتار کودک فارسی­زبان می‌تواند معیارها و مؤلّفه­های هاپر و تامسون را در خود داشته باشد که به­صورت­های مختلف معنایی یا واژنحوی بروز یابد. مؤلّفه‌های مشارکان در عمل، ارادی­بودن، جنبشی­بودن عمل و تأثیرپذیری مفعول در گفتار کودک نسبت به بزرگسال امتیاز بیشتری کسب کردند که بیان­گر درجة گذرایی بالاتر بندهای گفتار کودک نسبت به بزرگسال است. سرنمون گذرایی در گفتار کودک شامل یک کنش‌گر (به­طور معمول خود کودک) و یک شیئ بی‌جان است که تمام معیارهای ده‌گانة هاپر و تامسون در آن قابل بازیابی است. <strong> </strong>