سبک‌شناسی نحوی داستان ”قفس“ صادق چوبک بر اساس صدای دستوری

Abstract

هدف از پژوهش حاضر بررسی مقولة نحویِ صدای دستوری در داستان کوتاه "قفس“ صادق چوبک است.هموارهمیاناندیشهوسبکنحوینویسندهارتباطوجودداردوبا در نظرگرفتناینارتباطمی­تواندیدگاهغالبچوبکراتبییننمود. "قفس“ طرحی است دربارۀ جهانی که بر بنیاد تنازع بقا قرار گرفته است و مرغ و خروس­های اسیر در قفس، تمثیلی از جامعۀ بشری هستند. یافته­های حاصل از پژوهش نشان داد که در این داستان، پربسامدترین صدای دستوری، صدای منفعل است و بسامد بالای این صدای دستوری (80%) انعکاس­دهندة این دیدگاه چوبک است که انسان­ها به عنوان موجوداتی کنش­گر سعی می­کنند تا خود را از جبر زیستی که اسیر آن هستند، نجات دهند و برای زنده ماندن جدال می­کنند. اما چون تحت تسلط نیروهای قهار و قوانین جبری هستند، به ناچار باید در برابر این نیروها، منفعل و پذیرنده باشند. لازم به ذکر است که در این داستان، تعداد زیادی از صداهای دستوری فعال نیز در معنای پنهان به صورت منفعل هستند و بخشی از صدای دستوری فعال، بیانگر دیدگاه و تفکر مرگ­اندیشی چوبک است که تقدیر یا مرگ، پیوسته در حال انجام کنشِ کشتن انسان­هاست و یکی­یکی انسان­ها را هلاک می­کند و انسان­ها چاره­ای جز تسلیم شدن در برابر این سرنوشتِ محتوم ندارند. بنابراین اعتقاد به جبر، تقدیر و سرنوشت و تلاش نافرجام انسان برای رهایی از آن با صدای دستوری منفعل نمود می­یابد که می­تواند بیانگر اندیشۀ ناتورالیستی چوبک باشد.