خاستگاه نماد و اسطورۀ پرندگان در ادبیات پایداری (بررسی موردی اشعار سمیح القاسم)

Abstract

یکی از ویژگی­های برجستة ادبیات پایداری، به کارگیری عناصر نمادین در آن است. در این میان، نمادهای طبیعی، نمود زیادی در بیان اندیشه­های شاعران مقاومت داشته­اند. پرندگان جزئی از عناصر طبیعت هستند که شاعرانِ حوزة ادبیات پایداری برای پربار­کردن مضامین اشعار خود و استفاده نمادین، از آنها بهره برده­اند. سمیح القاسم به عنوان یکی از شاعران برجسته حوزة ادبیات پایداری از اسطوره و نمادِ پرندگان، برای بیان اندیشه‌های مبارزه‌طلبانه و آزادی‌خواهانة خود بهره­جسته است و آن را به عنوان پوششی برای بیان اعتراض به وضع نامناسبِ انسان فلسطینی به کار می­گیرد؛ وی توانسته به زیبایی، به این هدف خود جامة عمل بپوشاند و با استفاده از نمادهایی با بارهای معنایی مثبت و منفی، از یک‌سو چهرة ستمکاران و زشتی اعمال آنان و از سویی دیگر لزوم مبارزه و پایداری انسان فلسطینی را به تصویر بکشد. از آنجا که مردم و سرزمین، بخش عظیمی از شعر وی را دربرگرفته و صورت‌های نمادین پرندگان به صورتی غیر مستقیم به آنها اشاره دارد؛ پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی بر آن است تا به واسطة پرده­برداری از نحوة کاربرد نماد پرندگان در شعر سمیح القاسم، بخش عظیمی از شعر او را رمزگشایی کند.