شیوه‌های شخصیت‌پردازی غیرمستقیم (کنش، گفتار و نامگذاری) در رمان «زقاق‌المدقّ» اثر نجیب محفوظ

Abstract

نجیب محفوظ از جمله نویسندگان موفق عرب زبان است که در سال 1988میلادی به اخذ جایزة نوبل ادبی نائل گردید. زقاق­المدق از مشهورترین رمان­های او محسوب می­شود که در آن با دستمایه قراردادن رویدادهای محله‌ای به نام "زقاق مدق" بصورتی نمادین به بیان اوضاع و شرایط ناگوار اجتماعی و اقتصادی طبقه متوسط و پایین مصر در سال­های پایانی جنگ جهانی دوم و سلطة استعمار انگلیس بر این کشور می­پردازد. نجیب محفوظ، تمام مؤلفه­های داستانی را در این اثرش بکار گرفته است. در این بین، پردازش عنصر شخصیت از بنیادی­ترین ساختمایه­ها قلمداد می­گردد. در همین راستا و برای فرایافت این مدعا و تأیید درستی آن، جستار پیش روی برآن است تا به بررسی و تحلیل شخصیت­های رمان، اعم از فرعی و اصلی، ایستا و پویا، مثبت و منفی، راضی و ناراضی و شیوة شخصیت­پردازی غیرمستقیم (کنش، گفتار و نامگذاری) در آن بپردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که، شخصیت­های این داستان، غالبا ایستا و نمونه واقعی افرادی هستند که در جامعة مصر زندگی می‌کنند. در پردازش شخصیت­ها اگرچه نویسنده از تمام شیوه­ها استفاده کرده، اما بیشتر به شخصیت‌پردازی از طریق گفتگو و نامگذاری اشخاص اعتنا داشته است.