بهبود جوانه‌زنی بذر سیاه‌دانه (Nigella sativa L.) با عناصر کلسیم و روی تحت تنش شوری

Abstract

پرایمینگ بذر به­منظور بهبود جوانه­زنی و افزایش قدرت گیاهچه در محصولات زراعی، به­خصوص در شرایط وقوع تنش­های محیطی به کار گرفته می­شود. پژوهش حاضر جهت ارزیابی سودمندی پرایمینگ با عناصر کلسیم و روی بر شاخص­های جوانه­زنی بذر و رشد گیاهچه سیاه دانه تحت تنش شوری طراحی گردید. بدین منظور، آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. عوامل آزمایشی شامل پنج سطح پرایمینگ (شاهد، پرایمینگ با نانو اکسید روی، نیترات کلسیم، نیترات کلسیم+نانو اکسید روی و پرایمینگ با آب مقطر) و سه سطح شوری (صفر، 50 و 100 میلی مولار NaCl) بود. در این آزمایش شاخص­های جوانه­زنی بذر، محتوای سدیم، پتاسیم و کلسیم گیاهچه­ها و فعالیت آنزیم پراکسیداز گیاهچه­ها اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد که، پرایمینگ بذر با افزایش میانگین شاخص­های جوانه­زنی بذر اثرات سوء ناشی از تنش شوری را تا حدود زیادی رفع نمود. با افزایش غلظت نمک در محیط جوانه­زنی بذور، مقادیر پتاسیم و کلسیم گیاهچه­ها کاهش و میزان سدیم و فعالیت آنزیم پراکسیداز به طور معنی داری افزایش یافت. کاربرد روش­های مختلف پرایمینگ بذر، موجب افزایش محتوای پتاسیم و کلسیم و فعالیت آنزیم پراکسیداز و نیز کاهش مقدار سدیم گیاهچه تحت تنش شوری گردید. از بین تیمارهای به کار رفته، پرایمینگ نیترات کلسیم+نانو اکسید روی بیشترین کارآیی و بهترین عملکرد را در کاهش اثرات سوء ناشی از تنش شوری بر صفات مورد اندازه گیری در گیاه دارویی سیاه­دانه داشت.