گروه ‏بندی ارقام گندم (Triticum aestivum L.) بر اساس خصوصیات مورفو – فیزیولوژیک تحت شرایط تنش شوری

Abstract

شوری یکی از مهم‏ترین تنش‏های محیطی است که تولید محصولات زراعی را تحت تأثیر قرار می‏دهد. تحقیق حاضر به منظور مطالعه تنوع ژنتیکی در 20 رقم گندم در سال 1394 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با 3 تکرار شامل 20 رقم به عنوان عامل اول و تنش شوری با کلرید سدیم در 4 سطح صفر ‏(آب مقطر)، 4، 8 و 12 دسی زیمنس بر ‏متر به عنوان عامل دوم اجرا گردید. تجزیه به مؤلفه‏های اصلی، 11 صفت بررسی شده را به 2 مؤلفه تقسیم و بر اساس آن 57 درصد از کل تغییرات داده‏ها را توجیه نمود. اولین و دومین مولفه به ترتیب 7/39 و 9/16 درصد از تغییرات کل داده‏ها را بیان کرد و به ترتیب متحمل به تنش شوری و حساس به تنش شوری نام‏گذاری گردیدند. با استفاده از تجزیه خوشه‏ای 20 رقم مورد بررسی در سه خوشه قرار گرفتند. ارقام ارگ، بهار، لیستان، مارون و هیرمند در خوشه دوم قرار گرفتند و از نظر صفات درصد سبزشدن، طول گیاهچه، وزن خشک گیاهچه، شاخص بنیه بذر، محتوای نسبی آب برگ، غلظت یون پتاسیم، نسبت یون پتاسیم به سدیم، شاخص تحمل براساس وزن و طول گیاهچه بالاتر از میانگین کل بودند و شایان ذکر است که بالابودن این صفات در شرایط تنش شوری مطلوب می‏باشد. همچنین از نظر نشت یونی و غلظت یون سدیم کمتر از میانگین کل بودند که این از نظر تحمل به شوری مطلوب می‏باشد. براساس نتایج این مطالعه، استفاده از این ارقام برای برنامه‌های اصلاحی آینده برای تحمل به شوری توصیه می‏گردد.