مکان‌یابی پهنه‌های مناسب برای گردشگری ورزشی در کوهستان (مطالعۀ موردی: جادۀ‌ کرج‌ـ چالوس)

Abstract

کوه‌ها مانند دیگر محیط‌های طبیعی، از مقاصد اصلی انواع گردشگری متکی به طبیعت از‌جمله گردشگری ورزشی هستند که توان متناهی برای این منظور دار‌ند و این توانایی از نقطه‌ای به نقطۀ دیگر متفاوت است و به‌تبع آن نوع و میزان این گونه از توسعه در مناطق مختلف، متناسب با توان تفاوت دارد. از این‌رو ضروری است قبل از برنامه‌ریزی به این منظور، به ارزیابی تناسب سرزمین پرداخت. جادۀ کرج‌ـ چالوس با داشتن شرایطی همچون ویژگی‌های ژئومورفولوژیک، زیستی و مناظر طبیعی کم‌نظیر یکی از مناطق پر‌طرفدار گردشگری کشور به‌شمار می‌رود که مطالعه و شناسایی قابلیت‌ها، پتانسیل‌ها و محدودیت‌های گردشگری آن و برنامه‌ریزی لازم در این خصوص، می‌تواند موجبات توسعۀ پایدار گردشگری در منطقه را فراهم آورد. به همین منظور در پژوهش حاضر با هدف معرفی مناسب‌ترین مکان توسعۀ فعالیت‌های طبیعت‌گردی، اقدام به پهنه‌بندی این محور با استفاده از روش ارزیابی چند‌معیارۀ مکانی و تدوین معیارهای زیست‌محیطی برای گروهی از فعالیت‌های ورزشی شامل کوه‌نوردی، صخره‌نوردی، کوه‌پیمایی، دامنه‌نوردی، دوچرخه‌سواری در کوهستان، اسب‌سواری و دره‌نوردی شد. به‌منظور تبیین ارتباط بین اهداف و معیارها یک ساختار سلسله‌مراتبی تعریف شد. معیارها با استفاده از روش سلسله‌مراتبی و کاربرد نرم‌افزار Expert Choice وزن‌دهی شد. پس از تهیۀ نقشۀ معیارها، تلفیق لایه‌های اطلاعاتی با ترکیب خطی وزن‌دار در محیط سامانۀ اطلاعات جغرافیایی انجام و مکان‌های نهایی مناسب برای توسعۀ فعالیت‌های مطالعه‌شده استخراج شد. معیارهای تدوین‌شده شامل ویژگی‌های زمین (خاک، سنگ بستر و ناهمواری‌ها) بود. بر‌اساس نتایج این پژوهش، 58 درصد از منطقه قابلیت توسعۀ فعالیت‌های گردشگری ورزشی در کوهستان را دارد.