بررسی فلزات سنگین در موجودات سطوح تروفیکی مختلف از بخش جنوب غربی دریای خزر

Abstract

در این مطالعه بزرگنمایی زیستی فلزات سنگین در موجودات از سطوح تروفیک مختلف دریای خزر بررسی گردید. موجودات فراوان و ساکن در سه منطقۀ آستارا، انزلی و چابکسر مورد بررسی قرار گرفتند. سه گونۀ بی­مهره شامل ماکرو زئو پلانکتون <em>Mnemiposis leidyi</em>، صدف <em>Cerastoderma glucaum </em>، سخت پوست <em>Balanus improvisus</em> و پنج گونۀ ماهی شامل دو گونۀ گاو ماهی کفزی از جنس<em>Neogobius</em> ، گل آذین ماهی <em>Atherina boyeri</em>، شاه کولی <em>Alburnus chalcoides</em> و ماهی سفید <em>Rutilus kutum</em> و پستاندار دریای خزر <em>Phoca caspica</em> موجودات مورد مطالعه را تشکیل دادند. مقادیر ایزوتوپ­های پایدار کربن 13 و نیتروژن 15 در اولین مصرف کنندگان سه منطقه تفاوت معنی­دار نشان دادند. گونۀ فک دارای بالاترین مقدار ¹⁵Nδ و سطح تروفی بود. غلظت بیشتر فلزات در ماکرو زئو پلانکتون، صدف و سخت پوست <br /> اندازه­گیری شده درحالی­که در عضلۀ ماهیان و فک در حد سنجش دستگاه نبود. بیشترین غلظت کبالت و نیکل در صدف و بیشترین غلظت روی، استرانسیوم و منگنز در سخت پوست سنجش گردید. ضریب همبستگی منفی بین غلظت بیشتر فلزات و سطح تروفی که بیانگر عدم بزرگنمایی زیستی فلزات در زنجیرۀ مورد مطالعه بود، مشاهده شده است. نتایج ارزیابی­ها نشان داد که مقدار شاخص آلودگی فلزات (MPI) در منطقۀ انزلی بیشتر از مناطق آستارا و چابکسر بوده است. نتایج این بررسی ضمن آنکه توانایی برخی گونه­ها را به­عنوان شاخص زیستی در سطح منطقه­ای و بین­المللی نشان داده، امکان مقایسۀ میزان آلودگی دریای خزر را نسبت به بسیاری از نقاط دنیا فراهم نموده است.