محاسبه موفقیت جوجه‌آوری پرندگان در کمبود اطلاعات ناشی از بازدیدهای صحرایی نامنظم: مطالعه موردی موفقیت جوجه‌آوری زاغ بور (Podoces pleskei) در ذخیره‌گاه زیستکره توران

Abstract

زیست شناسان اغلب با پایش آشیانه پرندگان و ثبت وضعیت تخمها و جوجه ها در طی دوران جوجه آوری اقدام به محاسبه موفقیت جوجه آوری برای گونه مورد مطالعه می کنند. در این مطالعات آگاهی از زمان دقیق نخستین تخمگذاری و خروج جوجه‌ها از تخم از اهمیت بالایی برخوردار است و به این منظور می‌بایست تک‌تک آشیانه‌ها بازدید شود. اگر تعداد آشیانه‌ها و یا فاصله آنها از یکدیگر زیاد باشد به طوری که عملاً نتوان در هر روز همه آشیانه‌ها را بررسی نمود، محقق با کمبود اطلاعات مواجه می شود که برآورد احتمال موفقیت جوجه آوری را با مشکل مواجه خواهد نمود. از سوی دیگر برآورد بقاء آشیانه ها بر اساس نسبت تعداد آشیانه های موفق به تعداد کل آشیانه ها نیز برآوردی بیش از حد واقعی ارایه می کند. میفیلد1 نشان داد که تعداد آشیانه ها به عنوان تعداد واحد نمونه برداری در این دسته از مطالعات مناسب نیست بلکه تعداد روزهایی که یک آشیانه در مقابل خطرات ناشی از صیادی، انگلی، شرایط بد آب و هوایی و نظایر آنها قرار دارد برآورد بهتری ارایه می کند. این مطالعه طی یک دوره جوجه‌آوری، از بهمن 1386 تا اردیبهشت 1387 در دشت مهرانو در ذخیره‌گاه زیستکره توران انجام گرفت و هدف از آن تعیین موفقیت جوجه‌آوری زاغ ‌بور در دوره‌های مختلف جوجه‌آوری بر اساس روش میفیلد بود. بر اساس نتایج به دست آمده احتمال بقاء تخم‌ها در طی دوره تفریخ 435/0، احتمال بقاء جوجه در طول دوره جوجه کشی 86/0 و احتمال بقاء جوجه‌ها تا زمان ترک آشیانه 963/0 به دست آمد. در نهایت احتمال موفقیت جوجه آوری 36/0 محاسبه شد. نتایج نشان می‌دهد که تخم‌های این پرنده با تهدیدات متعددی در دوران جوجه‌آوری مواجه است. بیشترین میزان تلفات در طی این دوران، طی دوره تفریخ تخم‌ها تعیین شد و طعمه‌خوارای بزمجه (Varanus griseus caspius) مهم ترین طعمه خوار تخم ها و جوجه ها در آشیانه ها شناخته شد. به نظر می‌رسد که برای مدیریت و حفاظت از این پرنده در زمان جوجه‌آوری، کاهش تهدیدات بویژه در دوران تفریخ می‌تواند در افزایش موفقیت و بهبود وضعیت جمعیتی آن مفید باشد.