بهبود روش شبیه‌سازی زیستگاه با کاربرد مدل هیدرودینامیکی River2D به منظور تعیین رژیم اکولوژیکی رودخانه

Abstract

مدیریت منابع آب در سطح حوضه آبریز به طور فزاینده‌ای به تخصیص جریان زیست‌محیطی به عنوان یک ابزار جهت بهبود کیفیت زیستگاه اکوسیستم‌های آبی در پروژه‌های حفاظت و احیا رودخانه مرتبط می‌باشد. در این راستا برای تسهیل تخمین جریان زیست‌محیطی رودخانه قره‌سو استان گلستان، برپایه چارچوب تحقیق پس از آنالیز هیدرولوژیکی و مطالعات و مشاهدات میدانی، مدل مطلوبیت زیستگاهی گونه سیاه‌ماهی C.Capoeta gracilis توسعه داده شد و در مرحله بعد، مدلسازی هیدرودینامیکی پارامترهای هیدرولیکی جریان انجام شد و در نهایت مدلسازی و شبیه‌سازی زیستگاهی با تلفیق مطالعات اکولوژیک و هیدرودینامیکی جریان صورت گرفت و رژیم جریانات اکولوژیک استخراج شد. بر پایه نتایج حاصله، سیاه‌ماهی در مراحل مختلف زندگی به تغییرات پارامترهای هیدرولیکی (عمق و سرعت) و نرخ جریان عکس‌العمل نشان داده و برای حفاظت از اکوسیستم رودخانه قره‌سو با استفاده از مدل River2D و متغیرهای فیزیک زیستگاه و شاخص مطلوبیت زیستگاه مبتنی بر مساحت قابل استفاده وزنی، حداقل و حداکثر جریان زیست‌محیطی به ترتیب معادل 47/0 مترمکعب بر ثانیه برای ماه شهریور و 03/3 مترمکعب بر ثانیه برای ماه اردیبهشت پیشنهاد می‌گردد. نتایج پژوهش نشان داد که استفاده از مدل دوبعدی هیدرودینامیکی برای مدلسازی مطلوبیت زیستگاه گونه هدف می‌تواند به عنوان ابزاری مفید جهت بهبود عملکرد مدلسازی در شبیه‌سازی زیستگاه و پیاده‌سازی رژیم اکولوژیکی در پروژه‌های حفاظت و احیاء مهندسی رودخانه توصیه شود.