بررسی آشیان بوم شناختی اقلیمی کمرکولی جنگلی (Sitta europaea) در رشته کوههای البرز و زاگرس

Abstract

همواره دو پرسش رقیب برای تفسیر تفاوت‌های مشاهده شده در آشیان‌های بوم‌شناختی بین آرایه‌های نزدیک به هم در زیستگاه‌های یکسان یا مجاور هم وجود دارد: آیا جمعیت‌های مختلف یک گونه در آشیان‌های بوم‌شناختی متفاوتی ساکن شده و سپس با قطع جریان ژن بین آنها، گونه‌زائی شکل گرفته است؟ یا این که گونه‌زائی قبلا بروز کرده و سپس آرایه‌های نزدیک به هم در آشیان‌های بوم‌شناختی کم و بیش مشابهی ساکن شده‌اند؟ در این مطالعه تفاوت آشیان بوم‌شناختی اقلیمی دو زیر‌گونه کمرکلی جنگلی (rubiginosa و persica) و تاثیر آن بر گونه‌زائی در این دو زیرگونه با بررسی آشیان بوم‌شناختی اقلیمی در دوره‌های زمانی مختلف‌ از گذشته تا زمان حال و همچنین آزمون‌های برابری و تشابه آشیان آنها در فضاهای جغرافیایی و محیط‌زیستی در رشته کوه‌های البزر و زاگرس مدل‌سازی شد. نتایج این مطالعه نشان داد که هم‌پوشی آشیان بوم‌شناختی اقلیمی بین کلادهای البرز و زاگرس اندک و آزمون برابری و تشابه آشیان این دو زیر‌گونه در این رشته‌‌کوه‌ها معنی‌دار بوده است. بر اساس این نتایج می‌توان وقوع پدیده حفاظت‌گرایی را در آشیان بوم‌شناختی بین این دو زیرگونه کمرکلی محتمل دانست که اشاره بر وقوع فرایند گونه‌زائی در هر یک از آنها در نواحی جغرافیائی دگرجا قبل از مهاجرت به رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس دارد. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که هر کدام از جمعیت‌های کمرکلی در این دو رشته‌کوه را می‌توان یک واحد تکاملی معنی‌دار تلقی نموده و هر دو زیرگونه را در برنامه‌ها و اولویت‌های حفاظتی گنجاند.