ضرورت‌ها و الزامات بازنگری راهبردهای حفاظت از تنوع زیستی ایران

Abstract

راهبرد‌‌های کنونی حفاظت از تنوع زیستی ایران با ساختارهای چندبخشی اجتماعی، سازمانی، سیاست‏گذاری و مدیریتی ارتباط تنگاتنگی دارد. از‌این‌رو، ضرورت دارد که راهبردی منسجم‌‌‌تر برای حفاظت از تنوع زیستی کشور در چارچوب رویکردی نوآورانه و سازگاری‌پذیر تدوین شود تا از این طریق، هماهنگی بسیاری از فرایندها و همکاری دامنۀ وسیعی از ذی‌نفعان تضمین شود. در این مقاله، ضمن تشریح «روش‏شناسی تدوین راهبرد لاکنر و همکاران» و توضیح دربارة موارد سازگارسازی آن با «راهبردها و برنامة اقدام ملی حفاظت از تنوع زیستی جمهوری اسلامی ایران»، اصول حاکم بر تدوین چنین راهبردهایی در سطوح زیر ملی و به‌ویژه استانی را معرفی می‌کند. چنین فرایندی، در‌بردارندۀ روشی دو‌سویه برای انعکاس نیازهای ذی‌نفعان در سطوح ملی، منطقه‏ای و جهانی بوده است و در همین راستا، به گستره‏ای از ابزارهای حمایتی توجه می‌کند. علاوه بر آن و برای تضمین مشارکت دست‌اندرکاران و مجریان بالقوۀ راهبردها در فرایند و ایجاد و تقویت حس مالکیت آن‌ها نسبت به خروجی‏ها، تجمیع راهبرد با برنامه‏های موجود، اولویت‏سنجی اقدامات اجرایی و اجرای پروژه‏های مرتبط انجام یافته است. از‌جمله مهم‌ترین مزایای تدوین راهبرد با چنین رویکردی، ایجاد توافق دربارة اولویت‌‌های حفاظتی در میان ذی‌نفعان بوده است. همچنین یکی دیگر از دستاوردهای این بررسی, فراهم‌سازی بسترهای لازم برای اصلاح جهت‏گیری سازمان‌های دولتی و یا نهادهای مختلف مسئول ابعاد و گروه‌‌های مختلف اثرگذار و اثرپذیر از اجرای برنامه‌‌های حفاظت از تنوع زیستی بود. در همین رابطه، ضمن ارائة نسخه‌ای اصلاح‌شده از چشم‏انداز و راهبردهای حفاظت از تنوع زیستی کشور، چهارچوبی برای ارزیابی عملکرد این سازوکار در اختیار قرار گرفته است. بنابراین، ذی‌نفعانی که در فرایند تدوین راهبرد مشارکت داشته‌اند قادر خواهند بود تا با دقت و بینش کافی مستقیماً در فرایند اجرای آن نقش‌آفرینی کنند.‌