شناسایی مناطق در معرض هجوم ماسه‌‌های روان با استفاده از تکنیک‌‌های سنجش از دور و GIS مطالعه موردی: شهرستان‌‌های ریگان، فهرج و نرماشیر، استان‌‌کرمان

Abstract

<strong>پیشرفت تپه‌‌های شنی و ماسه‌‌ای تهدید بزرگی برای زمین‌‌های کشاورزی، مناطق مسکونی و ساکنان بخش‌‌های شرقی و جنوب‌‌شرقی استان کرمان است. به طوری که امروزه وقوع طوفان‌‌های مکرر شن و ماسه، از اساسی‌‌ترین معضلات زیست محیطی این مناطق به شمار می‌‌آید. هدف از این تحقیق شناسایی و پتانسیل‌‌یابی محدوده شهرستان‌‌های ریگان، فهرج و نرماشیر به لحاظ هجوم ماسه‌‌های روان، است. بدین منظور از شاخص آسیب‌‌پذیری گسترش تپه‌‌های ماسه‌‌ای (SDEVI)^* استفاده شد. در این راستا از 5 فاکتور و عامل مؤثر در گسترش شن‌‌های روان شامل، شدّت باد، رطوبت خاک، توپوگرافی، نوع لیتولوژی و پوشش گیاهی استفاده شد. بعد از تهیه نقشه‌‌های مربوطه، تمامی آنها به لحاظ میزان تأثیر در آسیب‌‌پذیری رتبه‌‌بندی و در محیط GIS با هم تلفیق شده و نقشه آسیب‌‌پذیری نهایی تهیه گردید. بر این اساس منطقه‌‌ای به وسعت 3650 کیلومتر مربع از محدوده مورد مطالعه در بخش آسیب‌‌پذیری خیلی زیاد و زیاد قرار دارد. نیمه جنوبی شهر نرماشیر، تعداد 68 روستا و بخش‌‌هایی از راه ارتباطی بین سه شهرستان فهرج، ریگان و نرماشیر در معرض خطر خیلی زیاد هجوم شن‌‌های روان قرار دارد. به منظور صحت سنجی نتایج حاصل از شاخص SDEVI از تصاویر سنجنده OLI مربوط به ماهواره-ای لندست 8 و تصاویر راداری SENTINEL 1 استفاده شد. با تقسیم باند مادون قرمز بر باند آبی، مناطق ماسه‌‌ای مشخص شده و با اعمال تکنیک بارزسازی تغییرات همبستگی (CCD)^** بر روی تصاویر راداری، میزان پایداری و ثبات پهنه‌‌های ماسه‌‌ای مشخص شد. نتایج به دست آمده، صحت شاخص آسیب‌‌پذیری مذکور را مورد تأیید قرار می‌‌دهد.</strong><br /> * Sand Dune Encroachment Vulnerability Index<br /> ** Coherency Change Detection