تحلیل روابط توفان‌های غباری جنوب ایران با کم‌فشار سِند

Abstract

<strong>در دهه‌های اخیر، تغییرات آب‌وهوایی و تخریب محیط زیست، در باختر و جنوب ایران، به افزایش فراوانی توفان های غباری و کاهش میانگین افق دید انجامیده است. پژوهش حاضر با هدف دسته‌بندی توفان‌های غباری جنوب ایران و شناسایی روابط فراوانی آنها با ویژگی‌های کم‌فشار سند شامل فشار و موقعیت آن انجام شد. داده‌های روزانه این تحقیق شامل شناسه‌های یازده‌گانه گردوغبار از سازمان هواشناسی برای 17 ایستگاه داده‌سنجی جوی از سال 2000 تا 2009 بود. رسم 120 نمودار فراوانی روزانه ایستگاه های درگیر غبار، امکان شناسایی 354 توفان غباری را فراهم کرد. دسته‌بندی توفان‌های شناسایی شده در سه رده فراگیر، نیمه‌فراگیر و کوچک، امکان تعیین 25 توفان برگزیده را با لحاظ شناسه های فراوانی شهرهای درگیر و تاریخ روز اوج فراهم کرد. ترکیب داده‌های فشاری تاریخ‌های روزهای اوج هر رده (12 UTC) بر پایه برنامه «C++» در محیط «متلب»، امکان دستیابی به مدل‌های ترکیبی فشار تراز دریا را در محیط «سورفر» فراهم ساخت. نتایج نشان داد کم‌فشار جلکه سند طی توفان‌های فراگیر، عمیق‌ و متمرکز ظاهر می شود و «جنوب صحرا (حجاز (جنوب ایران» و «سوریه(عراق (جنوب ایران»، دو مسیر اصلی و «آسیای میانه (جنوب ایران» مسیر فرعی مکش و انتقال غبار طی توفان‌های فراگیر به سمت جلگه سِند هستند. این کم فشار طی توفان های نیمه‌فراگیر، سطحی‌ و پراکنده با مسیرهای فرعی مکش نمایان شد و طی توفان‌های کوچک نمودی نداشت. در مجموع، از تحقیقات پیشین، دو یافته «غرب سو شدن جریان‌های هوا در ترازهای پایین و میانی جو در جنوب ایران» و «کاهش نم نسبی هوا بویژه در لایه‌ پایین» و از تحقیق کنونی «عمیق‌تر و متمرکز شدن کانونهای کم‌فشار سند»، سه فراسنج هستند که پایش همزمان آنها، می تواند به هشدار گردوغبار در استان‌های جنوبی ایران قابلیت اعتماد بالاتری ببخشد و فرصت برنامه‌ریزی، لحاظ تدابیر ایمنی و نصب تجهیزات را بیفزاید.</strong>