عوامل اکولوژیکی موثر در پراکنش گونه ممرز .Carpinus betulus L درجنگل‌های ارسباران

Abstract

منطقه ارسباران از فلوری غنی و گونه‌های اندمیک برخوردار است. چنانچه نیاز هر گونه گیاهی از محیط و همچنین تأثیر متقابل آن گونه بر روی سایر عوامل زیست محیطی رویشگاه‌ها شناخته شوند، می‌توان وضعیت گونه‌ها را در شرایط حاضر و آینده تعیین و ارزیابی نمود. تحقیق حاضر به ­منظور بررسی نیازهای رویشگاهی گونه ممرز .<em>Carpinus betulus</em> L در قسمتی از جنگل‌های ارسباران انجام گردیده است. حوزه مزبور در شمال غربی شهرستان کلیبر در استان آذربایجان شرقی و در عرض جغرافیایی ^'01 ^°39 - ^'52 ^°38 شمالی و طول جغرافیایی ^'55 ^°46 - ^'41 ^°46 شرقی قرار دارد. در منطقه مورد مطالعه محدوده ارتفاعی انتشار گونه ممرز از 950 تا 1890 متر از سطح دریا می‌باشد. در منطقه مورد نظر در جهات جغرافیایی متفاوت تعداد 23 قطعه نمونه (512 مترمربعی) پیاده گردید. در داخل هر یک از قطعات نمونه مشخصات رویشگاهی از قبیل عوامل فیزیوگرافی و مشخصات خاک تعیین گردید. بر اساس نتایج این تحقیق بافت خاک رویشگاه‌های مورد مطالعه لومی ­رسی ­شنی و لومی ­شنی می‌باشد و اسیدیته خاک در رویشگاه‌های گونه ممرز در ناحیه ارسباران بین 7 تا 8، میزان مواد آلی خاک از 1/44 تا 14/8 درصد و میزان هدایت الکتریکی خاک از 0/35 تا 1/52 دسی زیمنس بر متر متغیر است. گونه ممرز در جنگل‌های ارسباران در بین گونه‌های درختی و چوبی غالب­ ترین گونه می‌باشد و این گونه از نظر تجدید حیات و زادآوری مقام اول را به‌خود اختصاص داده است. نتایج آزمون تجزیه به مؤلفه‌های اصلی نشان فاکتورهای درصد مواد خنثی شونده (آهک)، درصد مواد آلی و هدایت الکتریکی با مؤلفه یک و فاکتورهای بافت خاک، اسیدیته خاک و درصد گل اشباع با مؤلفه دوم همبستگی بیشتری دارند.