بررسی تغییرات انبوهی جمعیت لاروهای زمستان‌گذران کرم ساقه‌خوار برنج Chilo suppressalis (Lepidoptera: Pyralidae) روی میزبان‌های هرز مناطق اقلیمی مختلف استان مازندران

Abstract

کرم ساقه‌خوار برنج (Chilo suppressalis) یکی از آفات برنج در شمال ایران است که باعث کاهش شدید عملکرد می‌گردد. این آفت به صورت لارو سن آخر در ساقه علف‌های هرز حاشیه مزارع زمستان‌گذرانی می‌نماید. باتوجه به اهمیت علف‌های هرز حاشیه مزارع در بقای لاروها، در این مطالعه تغییرات جمعیت لاروهای زمستان‌گذران روی سه علف هرز توق (Xanthium pensylvanicum)، قیاق (Sorghum halopense) و تاج‌خروس (Amaranthus retroflexus) در سه اقلیم دشت، میان‌دشت و کوهپایه مازندران بررسی شد. نتایج نشان داد که بیشترین تراکم لاروی در اقلیم‌های میان‌دشت و کوهپایه بود. تراکم لاروها روی گیاه توق بیشتر از دو میزبان دیگر بود (05/0P< ) ولی مقاومت بین دو میزبان دیگر معنی‌‌دار نبود. جمعیت لاروها طی 12 هفته نمونه‌برداری (از مهر تا آذر 1384) افزایش یافت. در کمترین انبوهی در اوایل مهر و بیشترین آن در اواخر آذر مشاهده شد. مقایسه اثر متقابل مناطق و میزبان‌ها روی انبوهی لاروها نشان داد که بیشترین تراکم در دو اقلیم میان‌دشت و کوهپایه و روی گیاه توق و کم-ترین آن در اقلیم دشت و روی گیاه تاج‌خروس بود. با شناسایی و حذف مهم ترین علف‌های هرز میزبان کرم ساقه‌خوار از حاشیه مزارع برنج، تلفات وارده به لاروهای زمستان‌گذران در طی زمستان افزایش می‌یابد و این امر منجر به کاهش جمعیت آفت در فصل زراعی می‌شود.