مقایسه‌ی روش‌های انعکاس‌سنجی زمانی و ظرفیت‌سنجی با روش پراکندگی نوترون در اندازه‌گیری رطوبت خاک

Abstract

<span style="font-size: small;">از مشخصات مطلوب روش‌های اندازه‌گیری رطوبت خاک، دقت، صحت، سرعت، سهولت و توانایی سنجش در عمق آن‌ می‌باشد. به منظور مقایسه­ی روش‌های انعکاس‌سنجی زمانی و ظرفیت‌سنجی با روش پراکندگی نوترون در اندازه‌گیری رطوبت خاک، آزمایش مزرعه‌ای در قالب طرح بلوک کامل تصادفی، به صورت کرت دو بار خرد شده، در سه تکرار (مجموعاً دوازده کرت)، در مزرعه­ی تحقیقاتی مرکز آزمایشگاه‌های آژانس بین‌ا‌لمللی انرژی اتمی در سایبرزدورف اتریش بر روی گیاه گوجه فرنگی به اجرا درآمد. دستگاه­های اندازه‌گیری رطوبت خاک شامل نوترون‌سنج، انعکاس‌سنج ‌زمانی و ظرفیت­سنج­های </span><span style="font-family: Times New Roman;">Diviner2000</span><span style="font-size: small;"> و </span><span style="font-family: Times New Roman;">EnviroScan</span><span style="font-size: small;"> به عنوان عامل اصلی، سیستم‌های مختلف آبیاری شامل آبیاری شیاری و قطره‌ای (عامل فرعی اول) و اعماق مختلف خاک شامل _{<span style="font-family: Times New Roman;">◦</span>} تا 20، 20 تا 40 و 40 تا 60 سانتی‌متر (عامل فرعی دوم) بودند. نتایج نشان داد که رطوبت اندازه‌گیری شده با نوترون‌سنج و انعکاس­سنج زمانی در دو تیمار آبیاری شیاری و قطره‌ای یکسان است. این در حالی است که اختلاف معنی‌داری در میزان رطوبت اندازه‌گیری شده با دستگاه‌های </span><span style="font-family: Times New Roman;">Diviner2000</span><span style="font-size: small;"> و </span><span style="font-family: Times New Roman;">EnviroScan</span><span style="font-size: small;"> ملاحظه شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که نوترون‌سنج یک وسیله­ی قابل قبول و مورد اعتماد با فن­آوری جدید، و دقت 2<span style="font-family: Times New Roman;">±</span> میلی­متر در 450 میلی­متر آب خاک تا عمق <span style="font-family: Times New Roman;">1.5 </span>متری و روش پراکندگی نوترون، کاربردی­ترین روش برای اندازه­گیری پروفیل رطوبتی خاک و برنامه­ریزی آبیاری می­باشد. انعکاس­سنج زمانی در اغلب خاک­های معدنی بدون نیاز به کالیبراسیون با دقت </span><span style="font-family: Times New Roman;"><span style="font-size: small;">±0.01m³</span><span style="font-size: small;">m</span>^{<span style="font-size: small;">-3</span>}</span><span style="font-size: small;"> </span><span style="font-size: small;">عملکرد خوبی داشته و هم زمان رطوبت و هدایت الکتریکی خاک را اندازه‌گیری می­کند. در شرایط بالا، دستگاه‌های </span><span style="font-family: Times New Roman;">Diviner2000</span><span style="font-size: small;"> و </span><span style="font-family: Times New Roman;">EnviroScan</span><span style="font-size: small;"> چندان مناسب نبود‌ند که این امر می‌تواند به دلایلی مانند مقادیر اندازه‌گیری بیش­تر رطوبت خاک، خطای بالای اندازه‌گیری این دو دستگاه و هم­چنین حساسیت آن­ها به درز و شکاف خاک و تغییرات کم رطوبت خاک در مقایسه با دو دستگاه نوترون‌سنج و انعکاس­سنج زمانی باشد.</span>