تاثیر اسید سالیسیلیک بر کارایی فیزیولوژیکی نیتروژن و مصرف آب جو در شرایط قطع آبیاری

Abstract

سابقه و هدف: تنش بر فعالیت‌های فیزیولوژیکی گیاه تاثیر گذاشته و مانع رشد و تقسیم سلولی می‌شود و در نهایت سبب کاهش عملکرد در گیاهان می‌شود. کاربرد موادی که بتواند اثرات خشکی را کم کند می‌تواند در جلوگیری از کاهش بیش از حد عملکرد گیاهان زراعی موثر باشد. هدف از این مطالعه تاثیر سالسیلیک اسید در کاهش اثرات قطع آبیاری بر عملکرد، کارآیی فیزیولوژیکی نیتروژن، کارایی مصرف آب و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی جو بود.<br /> مواد و روش‌ها: به منظور بررسی تاثیر سالیسیلیک اسید بر کارآیی فیزیولوژیکی نیتروژن و مصرف آب و برخی خصوصیات جو در شرایط تنش خشکی، آزمایشی در سال زراعی 1396 به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان سبزوار انجام شد. تیمار‌ها شامل آبیاری در دو سطح تنش خشکی (قطع آبیاری از مرحله آبستنی(کد 49 زادوکس) تا برداشت) و آبیاری کامل و تیمار محلول پاشی سالیسیلیک اسید در چهار سطح صفر (شاهد)، دو، چهار و شش میلی مولار در مرحله ساقه‌دهی(کد 39 زادوکس) روی جو اجرا شد. <br /> یافته‌ها: نتایج نشان داد که در هر دو شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی بیشترین تعداد سنبله، تعداد دانه، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیکی در متر مربع به ترتیب در تیمار محلول پاشی دو تا شش میلی مولار سالسیلیک اسید و کمترین آن مربوط به تیمار شاهد بود. کمترین کارایی مصرف آب در شرایط آبیاری کامل و بدون مصرف سالیسیلیک اسید حاصل شد و با مصرف سالیسیلیک اسید تا شش میلی مولار کارایی مصرف آب افزایش یافت. در هر دو شرایط آبیاری کامل و قطع آبیاری، بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب از تیمار محلول پاشی شش میلی مولار سالیسیلیک اسید و تیمار شاهد (بدون محلول پاشی سالیسیلیک اسید) بدست آمد. در شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی، تیمار محلول پاشی شش میلی مولار سالسیلیک اسید در مقایسه با شاهد (بدون محلول پاشی سالیسیلیک اسید)، عملکرد دانه را به ترتیب به میزان 44 و 48 درصد افزایش داد. <br /> نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد تاثیر محلول پاشی سالیسیلیک اسید در شرایط تنش خشکی در مقایسه با تیمار قطع آبیاری، در بهبود کارآیی مصرف آب موثرتر از شرایط آبیاری کامل بوده استکارایی فیزیولوژیکی نیتروژن با افزایش مصرف سالیسیلیک اسید افزایش یافت و مصرف شش میلی‌گرم سالسیلیک اسید با نسبت‌های 6/124 و 1/132 به ترتیب در هر دو شرایط آبیاری و قطع آبیاری بیشترین مقدار کارایی فیزیولوژیکی نیتروژن را داشت. شرایط قطع آبیاری باعث شده تا انتقال مجدد نیتروژن افزایش یابد و همچنین کارایی فیزیولوژیکی نیتروژن نیز به 95/113 افزایش یافت. از طرفی، اسید سالیسیلیک موجب تعدیل تنش خشکی از طریق افزایش کارایی فیزیولوژیکی و انتقال مجدد نیتروژن باعث بهبود عملکرد دانه گندم در شرایط تنش در مقایسه با آبیاری کامل گردید.