بررسی راهکارهای زراعی تراکم بوته و سطح کود نیتروژن بر تولید کلزای پاییزه (Brassica napus L.) در شرایط تداخل با جمعیت علف‌ هرز ارشته خطایی (Lepyrodiclis holosteoides Fenzl.)

Abstract

سابقه و هدف: مدیریت کلزا برای تولید عملکرد بالای دانه همراه با کیفیت مطلوب، مستلزم توجه دقیق به ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای گیاه به خصوص مقدار نیتروژن طی فصل رشد، تعیین تراکم مطلوب و کنترل علف‌های هرز می‌باشد. یکی دیگر از عوامل مهم مدیریت زراعی جهت دستیابی به عملکرد بالا در کلزا، کنترل علف‌های هرز می‌باشد. عدم وجود علف‌کش‌های اختصاصی برای کنترل علف‌های هرز در این محصول سبب خسارت هنگفت به این محصول کلزا شده است. علف هرز ارشته خطایی به عنوان یکی از علف‌های هرز مهاجم در چند سال اخیر در مزارع کلزا شایع شده است. با وجود گسترش سریع این علف هرز در کشور تاکنون پژوهشی در ارتباط با رقابت آن با کلزا نشده است. لذا این آزمایش با هدف بررسی اثرات مقادیر نیتروژن و تراکم کلزا در شرایط رقابت با علف هرز ارشته خطایی انجام شد.<br /> مواد و روش: این آزمایش در سال زراعی 95-1394 در مزرعه پژوهشی مرکز آموزش عالی امام خمینی کرج انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل مقدار نیتروژن از منبع کودی اوره (46 درصد نیتروژن) در چهار سطح صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار، تراکم کلزا در دو سطح 70 و 90 بوته در متر مربع و تراکم علف هرز ارشته خطایی در چهار سطح صفر، 5، 10 و 15 بوته در متر مربع بود.<br /> یافته‌ها: مقایسه میانگین اثر متقابل تراکم کلزا و سطوح نیتروژن نشان داد که بیشترین تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین و عملکرد دانه، در تراکم کلزا 90 بوته در متر مربع با مصرف 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد که در تراکم‌های 5، 10 و 15 بوته در متر مربع علف هرز ارشته خطایی، به‌ترتیب 11، 19 و 32 درصد در تراکم کلزای 70 بوته و به‌ترتیب 5، 9 و 14 درصد در تراکم کلزای 90 بوته در متر مربع سبب کاهش عملکرد دانه کلزا نسبت به تیمار عدم حضور علف هرز شد. نتایج اثر سطوح نیتروژن و تراکم علف هرز ارشته خطایی نشان داد که بیشترین عملکرد دانه با 3335 کیلوگرم در هکتار در تیمار 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و بدون حضور ارشته خطایی بدست آمد که با حضور 5، 10 و 15 بوته در متر مربع از این علف هرز عملکرد دانه به‌ترتیب 8، 14 و 28 درصد کاهش نشان داد. <br /> نتیجه‌گیری: بطورکلی نتایج نشان داد که در هر دو تراکم کلزا با افزایش کود نیتروژن تا 100 کیلوگرم در هکتار علاوه بر بهبود عملکرد دانه و اجزای عملکرد سبب افزایش توان رقابتی کلزا در مقابل علف هرز مهاجم ارشته خطایی خواهد شد.