اثر محلول‌پاشی تغذیه نیتروژن و اتفون بر گل‌انگیزی و برخی از خصوصیات فتوسنتزی خیار ویکتور

Abstract

سابقه و هدف: میوه‌ها و سبزی‌ها بخش مهمی از رژیم غذایی انسان‌ را تشکیل می‌دهند که در این میان خیار دارای اهمیت ویژه‌ای است. خیارهای مزرعه‌ای معمولا گل نر بیشتری نسبت گل ماده تولید می‌کنند. اهمیت تولید گل ماده در تشکیل میوه و رابطه مستقیم آن با عملکرد محصول دلیل مطالعه عوامل تاثیرگذار بر تحریک و تولید گل ماده می باشد لذا هدف از این پژوهش بررسی نقش هورمون اتیلن و تغذیه نیتروژن و اثر متقابل آن‌ها بر آرایش گلدهی و جنسیت گل‌های تولیدی خیار بود. هم‌‌چنین تاثیرگذاری تیمار اتفون و تغذیه نیتروژن بر شاخص‌های فتوسنتزی مورد بررسی قرار گرفت تا سازوکارهای فیزیولوژیکی اثر این دو تیمار بر گلدهی روشن شود.<br /> <br /> مواد و روش‌ها: آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح کاملا تصادفی و کشت گلدانی در گلخانه با سه تکرار و 6 تیمار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1396-1397 انجام پذیرفت. کرت اصلی شامل اتفون در دو سطح صفر و 5/0 میلی‌مولار و کرت فرعی شامل اوره در سه سطح صفر، 2 و 4 گرم در لیتر هر کدام با سه مرحله محلول‌پاشی بود. اولین محلول‌پاشی با اوره در مرحله دو برگی شروع گردیده و سه روز بعد از آن محلول‌پاشی با اتفون انجام شد. مرحله دوم پاشش اوره پنج روز بعد از پاشش اول آن انجام گردید و مجددا سه روز بعد از مرحله دوم اوره تیماره اتفون تکرار شد و این روند برای مرحله سوم هم اجرا شد. در این تحقیق اثر تیمارهای اتفون و کود نیتروژن بر خصوصیات فیزیولوژیک و گل انگیزی مطالعه و خصوصیاتی شامل تعداد گل‌های نر و ماده همراه با مورفولوژی گل مانند قطر تخمدان، طول جام گل و طول مادگی و پارامترهای تبادل گازی مانند سرعت تعرق، نرخ جذب دی‌اکسید کربن، هدایت روزنه‌ای ارزیابی شدند.<br /> <br /> یافته‌ها: بیشترین تعداد گل نر در تیمارهای شاهد (3/44) و اوره دو در هزار (44) بدون کاربرد اتفون دیده شد. هم‌‌چنین بیشترین تعداد گل ماده متعلق به تیمار حاوی اوره چهار در هزار بدون کاربرد اتفون (24) و اتفون نیم میلی‌مولار بدون اوره (6/17) بود. علاوه بر این بیشترین طول مادگی متعلق به محلول‌پاشی اوره چهار در هزار بدون کاربرد اتفون با میانگین 6/4 میلی‌متر بود که اختلاف معنی‌داری با اوره دو در هزار با کاربرد اتفون نیم میلی‌مولار (2/4 میلی‌متر) نداشت. بیشترین سرعت تعرق در تیمارهای اوره دو در هزار بدون اتفون (54/3 میلی‌مول بر مترمربع در ثانیه) و اتفون نیم میلی‌مولار بدون کاربرد اوره (66/3 میلی‌مول بر مترمربع در ثانیه) دیده شد که نسبت به شاهد برتر بودند. تیمار حاوی اتفون نیم میلی‌مولار بدون کاربرد اوره (9/241 میلی‌مول بر مترمربع در ثانیه) هم‌‌چنین بیشترین هدایت روزنه‌ای را نشان داد که با سایر تیمارهای اتفونی و اوره دو در هزار بدون اتفون اختلاف معنی‌داری نداشت. بیشترین میزان جذب دی‌اکسید کربن متعلق به تیمار اتفون با اوره چهار در هزار (6/8 میکرومول بر مترمربع در ثانیه) بود که نسبت به شاهد برتری نشان داد. <br /> <br /> نتیجه‌گیری کلی: در مجموع می‌توان نتیجه گرفت که اثر متقابل تیمارهای نیتروژن و اتفون در اکثر فاکتورهای اندازه‌گیری شده زایشی و رویشی موجب بهبود پارامترهای مورد مطالعه شد. از آنجایی که یکی از اهداف پژوهش افزایش تعداد گل ماده است بنابراین دو تیمار اوره چهار گرم در هزار بدون اتفون و اتفون نیم میلی‌مولار بدون کاربرد اوره می‌توانند تاثیر مثبتی بر تعداد گل ماده در گیاه خیار داشته باشند.