تأثیر کمپوست زباله شهری و کودهای شیمیایی بر غلظت عناصرغذایی در خاک، عملکرد و تجمع نیترات درکاهو ( Lectuca Sativa L.) رقم بابل

Abstract

سابقه و هدف: بررسی امکان استفاده توأم یا جایگزینی بخشی از کودهای شیمیایی با کودهای آلی در تغذیه کاهو به‌دلیل اثرات زیست محیطی ناشی از مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی، اقدامی ضروری است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر سطوح مختلف کمپوست زباله شهری به‌صورت جداگانه و تلفیقی با کودهای شیمیایی بر غلظت برخی از عناصرغذایی در خاک، عملکرد و تجمع نیترات در برگ کاهو اجرا شد.<br /> مواد و روش‌ها: آزمایشی شامل چهار سطح کمپوست زباله شهری (بدون مصرف، 10، 20 و 30 تن در هکتار) همراه با چهار سطح کود شیمیائی (بدون مصرف، عرف زارع، برابر آزمون خاک و 25 درصد کم‌تر از آزمون خاک)، در سه تکرار و به‌‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی بر محصول کاهو در سال زراعی 94-1393 در کرمانشاه اجرا شد. قبل از کاشت، ویژگی‌های شیمیایی و فیزیکی خاک مورد آزمایش با روش‌های استاندارد تجزیه گردید. نسبت به اعمال تیمارهای کودی و و سپس کاشت کاهو در کرت‌های آزمایشی اقدام شد. کنترل علف‌های هرز و آبیاری با سیستم بارانی در زمان مورد نیاز انجام شد. نمونه ‌برداری از خاک پس از برداشت برای اندازه‌گیری برخی از ویژگی‌های شیمیایی خاک و هم‌چنین نسبت به برآورد عملکرد کاهو و اندازه‌گیری عناصرغذایی و میزان نیترات در برگ آن با روش‌های متداول اقدام گردید.<br /> یافته‌ها: نتایج نشان داد که بین اثرهای اصلی مقادیر مختلف کودهای شیمیائی و کمپوست بر عملکرد، نیترات، غلظت عناصرغذایی و اثر برهم‌کنش آن‌ها بر عملکرد کاهو و مقدار نیترات در برگ آن در سطح یک درصد (P<0.01) و بر غلظت نینروژن، آهن و روی در سطح پنج درصد (P<0.05) اختلاف معنی‌داری وجود داشت. بیش‌ترین عملکرد (6/35 تن درهکتار) و مقدار نیترات (749 میلی‌گرم بر کیلوگرم ماده خشک) در برگ کاهو به‌ترتیب با کاربرد 10 تن بر هکتار کمپوست و مصرف کودهای شیمیائی بر اساس عرف زارع و کم‌نرین مقدار آن‌ها به‌ترتیب با 8/22 تن بر هکتار و 170 میلی‌گرم بر کیلوگرم ماده خشک با تیمار شاهد (عدم مصرف کود) به‌دست آمد. هم‌چنین بین اثرهای اصلی مقادیر مختلف کودهای شیمیائی و کمپوست بر غلظت بیش‌تر عناصرغذایی در خاک در سطح یک درصد (P<0.01) و اثر برهم‌کنش آن‌ها بر درصد کربن آلی، غلظت روی، آهن و مس قابل‌استفاده خاک، در سطح پنج درصد (P<0.05) اختلاف معنی‌داری وجود داشت. بیش‌ترین غلظت روی، آهن و مس قابل‌استفاده در خاک با مصرف 30 تن بر هکتار کمپوست و مصرف کودهای شیمیائی بر اساس عرف زارع به‌دست آمد که اختلاف آ‌ن‌ها نسبت به تیمار شاهد به‌ترتیب 28/1، 16/3 و 24/1 میلی‌گرم بر کیلوگرم خاک بود.<br /> نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به‌دست آمده و در نظر گرفتن مسائل زیست‌محیطی و مقدار نیترات در برگ کاهو، کاربرد توأم 10 تن کمپوست بر هکتار و کودهای شیمیایی 25 درصد کم‌تر از آزمون خاک پیشنهاد می‌نماید