واکنش بذرهای پرایمینگ شده کلزا در پاسخ به دماهای مختلف

Abstract

سابقه و هدف: جوانه‌زنی مطلوب بذر؛ دوام، استقرار و عملکرد گیاهان را تضمین می‌کند. بذرهایی که بتوانند در شرایط مختلف محیطی از سرعت و یکنواختی بالای جوانه‌زنی و سبز شدن برخوردار باشند در حصول عملکرد مناسب نقش قابل‌توجهی خواهند داشت. امروزه روش‌های مختلفی برای بهبود ویژگی‌های بذر وجود دارد که یکی از رایج‌ترین این تکنیک‌ها پرایمینگ بذر می‌باشد. پرایمینگ می‌تواند با بهبود درصد، سرعت و یکنواختی جوانه‌زنی و سبز شدن، باعث استقرار گیاه چه های قوی به‌ویژه در تنش‌های محیطی شود و موفقیت در تولید را به دنبال داشته باشد. همچنین شناخت پاسخ فیزیولوژیک بذرهای پرایمینگ شده نسبت به شرایط مختلف محیطی ازجمله تنش دمایی می‌تواند باعث اثربخشی دوچندان این تکنیک شود. بنابراین در این مطالعه واکنش بذرهای پرایمینگ شده ارقام مختلف کلزا به دما بررسی شد.<br /> <br /> مواد و روش‌ها: ارقام کلزا مورداستفاده در این مطالعه شامل رقم‌های DK-xpower، تراپر و هایولا50 بود. به‌منظور اعمال تیمار پرایمینگ از دو روش هیدروپرایمینگ و اسموپرایمینگ استفاده شد. آزمون جوانه‌زنی در دماهای 5، 10، 15، 20، 25، 30، 35، 37 و 40 درجه سانتی‌گراد روی بذرهای پرایمینگ شده و بذرهای بدون پرایمینگ انجام و پاسخ درصد و سرعت جوانه‌زنی به دما بررسی شد.<br /> <br /> یافته‌ها: نتایج نشان داد که واکنش درصد جوانه‌زنی بذرهای ارقام کلزا در پاسخ به دما و تیمارهای پرایمینگ متفاوت بود و هر رقم رفتار متمایزی از خود نشان داد. اثرات پرایمینگ بر درصد جوانه‌زنی در دماهای پایین در رقم‌های هایولا50 و تراپر بسیار قابل‌توجه بود. همچنین پرایمینگ توانست در هر سه رقم مورد مطالعه، جوانه‌زنی در دماهای بالا را به‌طور معنی‌داری نسبت به بذرهای شاهد افزایش دهد. سرعت جوانه‌زنی نیز تحت تأثیر تیمار پرایمینگ و دما قرار گرفت و در کلیه دماها، سرعت جوانه‌زنی بذرهای پرایمینگ شده بیشتر از بذرهای بدون پرایمینگ بود. در هر سه رقم کلزا، پرایمینگ باعث کاهش دمای پایه (بین 4/0 تا 5/1 درجه سانتی‌گراد) جوانه‌زنی شد. دمای مطلوب جوانه‌زنی نیز به‌ویژه در رقم‌های تراپر و هایولا50، به‌شدت تحت تأثیر تیمار پرایمینگ قرار گرفت. همچنین پرایمینگ باعث افزایش دمای سقف جوانه‌زنی در بذرهای پرایمنگ شده نسبت به بذرهای شاهد (حدود 5-1 درجه سانتی‌گراد) شد. همچنین در اکثر دماها، بین تیمارهای پرایمینگ، تأثیر هیدروپرایمینگ بیشتر از اسموپرایمینگ بود.<br /> <br /> نتیجه‌گیری: به‌طورکلی تیمارهای پرایمینگ توانستند باعث بهبود جوانه‌زنی بذرهای ارقام مختلف کلزا در دماهای مختلف شوند. همچنین پرایمینگ با رفع کمون ثانویه در دمای پایین و رفع بازدارندگی جوانه‌زنی در دمای بالا باعث بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی در این دماها شد و توانست به‌طور قابل‌توجهی باعث کاهش حساسیت به دما و افزایش دامنه بردباری جوانه‌زنی شود.