تاثیر منابع کودی بر صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی رزماری(Rosmarinus officinalis L.) در رقابت با علف-های هرز

Abstract

سابقه و هدف: تغذیه گیاه عامل مهمی در رشد و ترکیبات شیمیایی گیاهان است. کاربرد کود‌های طبیعی می‌تواند عملکرد و شاخص‌های دارویی گیاهان را ارتقاء بخشد. رزماری با نام علمی (Rosmarinus officinalis L.) به خانواده نعناعیان(Lamiaceae) تعلق دارد. اسانس رزماری ماده‌ای ضدمیکروبی به‌شمار می‌رود و ترکیبات شیمیایی، خواص آنتی‌اکسیدانی و اثرات ضدمیکروبی آن در تحقیقات مختلف به اثبات رسیده است (40). کاربرد کود‌های شیمیایی باعث آلودگی‌های محیطی و صدمات اکولوژیکی می‌شود. یکی از راهکارهای رفع این مشکلات استفاده از اصول کشاورزی پایدار در بوم‌نظام‌های زراعی می‌باشد که از جمله این راهکارها می‌توان به استفاده از کود‌های آلی نظیر ورمی‌کمپوست و نانو‌کودها اشاره کرد. با توجه به مطالب ذکر شده و با در نظر گرفتن اهمیت گیاه دارویی رزماری، این آزمایش با هدف بررسی اثر منابع کودی بر خصوصیات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی رزماری در شرایط رقابت با علف‌های هرز مورد بررسی قرار گرفت.<br /> مواد و روش‌ها: این آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1395 به اجرا درآمد. تیمار‌های آزمایش شامل رقابت گیاه زراعی و علف‌های هرز (در دو سطح وجود علف هرز و وجین علف هرز) به عنوان عامل اصلی و منابع کودی شامل: کود دامی، ورمی‌کمپوست، کود دامی + ورمی-کمپوست، کود شیمیایی NPK، نانو‌کود NPK و شاهد (عدم مصرف کود) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. صفات مورد ارزیابی شامل: رنگیزه‌های فتوسنتزی (کلروفیل a، b، کلروفیل کل و کارتنوئید)، صفات بیوشیمیایی (فنل کل، فلاونوئید کل و فعالیت آنتی-اکسیدانی)، عناصر غذایی (NPK) و عملکرد گیاه بود.<br /> یافته‌ها: نتایج نشان داد که تیمارهای آزمایش تاثیر معناداری روی صفات مورد نظر داشته اند.بیشترین میزان کلروفیل a (7/42 میکرو‌گرم در میلی‌لیتر)، کلروفیل b (2/66 میکرو‌گرم در میلی‌لیتر)، کلروفیل کل (5/32 میکرو‌گرم در میلی‌لیتر) و کارتنوئید (2/19 میکرو‌گرم در میلی‌لیتر) در تیمار ورمی‌کمپوست و همچنین شرایط عدم تداخل علف‌های هرز مشاهده شد. همچنین بالاترین میزان این صفات در شرایط عدم تداخل علف‌های هرز ملاحظه گردید. بیشینه مقدار فنل کل (70/85 میلی‌گرم در گرم برگ خشک)، فلاونوئید کل (46/43 میلی‌گرم در گرم برگ خشک) و فعالیت آنتی‌اکسیدانی (91%) به‌ترتیب در تیمار دامی بدون وجین، دامی بدون وجین و ورمی‌کمپوست بدون وجین حاصل گردید. حداکثر مقادیر نیتروژن (1/65%)، فسفر (1/26%) و پتاسیم (1/90%) نیز به ترتیب مربوط به تیمار ورمی‌کمپوست با وجین، دامی با وجین و ورمی کمپوست با وجین بود.<br /> نتیجه‌گیری: به‌طورکلی استفاده از کودهای آلی علاوه بر اثرات مثبت زیست ‌محیطی، اثرات مثبتی در افزایش صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمایی گیاه داشته که می‌تواند از نظر اقتصادی نیز به‌صرفه باشد و از طرفی با بهبود در ویژگی‌های خاک موجب نیل به کشاورزی پایدار ‌گردد. بنابراین چنین به نظر می‌رسد که کاربرد کود‌های آلی، می‌تواند در افزایش عملکرد و بهبود خصوصیات کیفی رزماری موثر باشد.