مطالعه اثرات تنش خشکی بر عملکرد و اجزای آن و تعیین بهترین شاخص تحمل به خشکی در لوبیای قرمز

Abstract

به‌منظور بررسی عملکرد و صفات مرتبط با آن در ژنوتیپ­های لوبیا تحت شرایط نرمال و محدود آبیاری و تعیین ژنوتیپ­های متحمل به خشکی، 32 ژنوتیپ لوبیای قرمز در دو آزمایش جداگانه بدون تنش (آبیاری معمول) و تنش خشکی (آبیاری محدود) در طرح بلوک­های کامل تصادفی هر کدام در سه تکرار در مزرعه کشاورزی دانشگاه تهران واقع در کرج در سال 1386کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت معنی­داری بین ژنوتیپ­ها در تمام صفات مورد بررسی وجود دارد که بر وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ­ها دلالت داشت. صفات از نظر وراثت­پذیری، ضریب تغییرات ژنوتیپی و ضریب تغییرات فنوتیپی مورد ارزیابی قرار گرفتند و اکثر صفات دارای ضریب تغییرات ژنوتیپی قابل ملاحظه­ای بودند. در هر دو شرایط آبیاری محدود و نرمال، عملکرد همبستگی بالایی با وزن غلاف­ها در گیاه داشت. هم‌چنین نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که انتخاب ژنوتیپ­ها برای عملکرد بالا می­تواند بر اساس صفات وزن غلاف­ها درگیاه، تعداد بذر در غلاف و وزن صد بذر انجام گیرد. به‌منظور گروه­بندی ژنوتیپ­ها بر اساس صفات عملکرد و اجزای آن، از تجزیه خوشه­ای به‌روش UPGMA استفاده شد که در شرایط آبیاری نرمال، ژنوتیپ­ها در 6 گروه مجزا و در شرایط آبیاری محدود ژنوتیپ­ها در 5 گروه قرار گرفتند. نتایج به‌دست آمده از بررسی بهترین شاخص تحمل به خشکی نشان داد که شاخص­های تحمل به خشکی، میانگین هندسی محصول­دهی و میانگین هارمونیک، شاخص­های مناسبی بوده و گزینش براساس آن­ها می­تواند ژنوتیپ­های مقاوم را شناسایی کند. ژنوتیپ­های شماره 4، 13، 15، 16، 14، 21 و 9 به‌دلیل قرار­گیری در ناحیه مطلوب بای پلات، به‌عنوان ژنوتیپ­هایی با عملکرد بالا در هر دو شرایط آبیاری محدود و نرمال شناسایی شدند.