ارزیابی شاخص‌های تحمل به تنش خشکی در ژنوتیپ‌های گندم دوروم

Abstract

به‌منظور بررسی شاخص‌های تحمل به تنش و شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل به شرایط تنش خشکی در گندم دوروم، تعداد 16 ژنوتیپ گندم دوروم در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو شرایط آبی و دیم در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ایلام در سال زراعی 86-1385 مورد آزمایش قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس عملکرد در شرایط آبی و دیم و شاخص‌های تحمل به تنش وجود تنوع در بین ژنوتیپ‌های گندم دوروم را نشان داد. در شرایط دیم بیشترین عملکرد دانه و نیز بیشترین میانگین هارمونیک، میانگین هندسی محصول‌دهی و شاخص تحمل به تنش متعلق به ژنوتیپ اُمرابی3 بود. تحلیل همبستگی بین عملکرد در شرایط آبی و دیم و شاخص تحمل به خشکی نشان داد که شاخص میانگین هندسی محصول‌دهی و شاخص میانگین محصول‌دهی مناسب‌ترین شاخص‌ها برای تعیین ژنوتیپ‌های متحمل به گندم دوروم می‌باشند. نمودار چند متغیره بای پلات نشان داد که ژنوتیپ‌های اُمرابی3، اِم اِر3/ اِم اِن آ1 و زردک در مجاورت بردارهای مربوط به شاخص‌های تحمل به خشکی یعنی میانگین محصول‌دهی، میانگین هندسی محصول‌دهی، میانگین هارمونیک و شاخص تحمل به تنش قرار دارند، همچنین توزیع ژنوتیپ‌ها در فضای بای پلات وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ‌ها نسبت به تنش خشکی را نشان داد. تجزیه خوشه‌ای نشان داد که بیشترین فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپ‌های متحمل زردک، اُمرابی3 و اِم اِر3/ اِم اِن آ1 و ژنوتیپ‌های حساس 9/ آ/ کردستان و 15/ آ/ مراغه می‌باشد.