تجزیه عاملی صفات زراعی و فیزیولوژیک ده رقم گندم نان در دو رژیم آبیاری

Abstract

به‌منظور داشتن یک برنامه اصلاحی موفق، تعیین ارتباط بین صفات اهمیت زیادی دارد. این پژوهش به‌منظور ارزیابی روابط بین صفات زراعی و فیزیولوژیک و عملکرد دانه 10 رقم گندم در تیمارهای رطوبتی معمول و تنش (به‌ترتیب آبیاری پس از 3±70 و 3±130 میلی‌متر تبخیر از تشت کلاس A) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 84 اجرا گردید. ضرایب همبستگی فنوتیپی و ژنتیکی بین عملکرد دانه با شاخص برداشت، تعداد دانه در سنبله، محتوای نسبی آب، میزان کلروفیل a و مجموع میزان کلروفیل‌های a و b در هر دو شرایط مثبت و معنی‌دار و با سرعت از دست دادن آب منفی و معنی‌دار بود. همبستگی بین سطح برگ با وزن ویژه برگ در هر دو شرایط منفی و معنی‌دار بود. در شرایط تنش همبستگی مثبت و معنی‌داری بین وزن پدانکل در مرحله سنبله‌دهی و تفاوت وزن پدانکل در مراحل سنبله‌دهی و رسیدگی با عملکرد دانه و محتوای نسبی آب مشاهده شد. نتایج تجزیه به عامل‌ها در شرایط تنش 6 و در شرایط معمول 7 عامل را معرفی نمود که به‌ترتیب 0/94 و 6/94 درصد از تنوع کل داده‌ها را توجیه نمودند. نتایج همبستگی‌های متعارف در شرایط معمول نشان داد که در اولین متغیر متعارف برای گروه صفات زراعی، روز تا سنبله‌دهی و وزن هزاردانه سهم بیش‌تری نسبت به سایر صفات داشتند. در بین صفات فیزیولوژیک وزن ویژه برگ و محتوای نسبی آب سهم به‌سزایی در اولین متغیر متعارف داشتند. نتایج همبستگی‌های متعارف در شرایط تنش نشان داد که اولین متغیر برای گروه صفات زراعی تحت‌تأثیر ارتفاع و روز تا سنبله‌دهی و برای مجموعه صفات فیزیولوژیک تحت‌تأثیر محتوای نسبی آب و وزن ویژه برگ بود.