مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
مرور بر اساس
مجموعه‌های این پایگاه
ارسال های اخیر
-
نگرشی نو به حکم ارشاد جاهل در موضوعات و تنافی آن با قاعدة وجوب اعلام
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2025-06-22)یکی از مسائل مهم در دانش فقه بحث ارشاد جاهل است که با وجود فتوای مشهور به وجوب ارشاد جاهل در احکام، در مورد موضوعات فقط تعداد اندکی از فقیهان فتوا به وجوب داده‌اند و بیشتر فقیهان مستند به برخی روایات جز در موارد بسیار مهمی ...
-
فقه مدرن و جنگ شناختی: فقه مدرن و تحلیلی انتقادی بر رویکردهای «دارالدعوه» و «دارالتبلیغ»
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2025-06-22)این مقاله با هدف بررسی رویکردهای فقه مدرن در مواجهه با جنگ شناختی به عرصة قلم نشسته است. یافته‌های این پژوهش که بر اساس روش توصیفی‌ـ تحلیلی انجام شده نشان می‌دهد در رویکرد دارالدعوه مبتنی بر دیدگاه قرضاوی اسلام پیش از ...
-
بررسى فقهى ماهیت سپرده هاى مدت‌دار
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2025-06-22)هدف از پژوهش حاضر بررسى فقهى ماهیت سپرده‌هاى مدت‌دار بانکی است. روش تحقیق توصیفی‌ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای بود. گرچه بین مردم و بانک‌ها تعاملات متعددی قابل تصور است، به سبب ابهاماتی که در این نوع از ...
-
بازخوانی ادلۀ فقهی حکم دیۀ شخص متولد از زنا (نقد مادۀ 552 ق.م.ا)
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2025-06-22)اگرچه مطابق نظر مشهور فقها، مقدار دیۀ فرزند نامشروع حاصل از زنا در صورت اظهار اسلام، معادل دیۀ فرزند مشروع و مسلمان دانسته شده، قانونگذار عرفی در مادۀ 552 ق.م.ا مصوب 92 به پیروی از دیدگاه غیرمشهور فقهی، آن را به‌صورت مطلق، ...
-
بازپژوهی ادلة انتقال ما فی الذمة مقتول مؤمن به ذمة قاتل در قتل عمد
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2025-06-22)در آیات و روایات متعددی از قبح قتل مسلمان و مجازات شدید قاتل سخن به میان آمده است، به طوری که ظاهر برخی از ادله بیانگر آن است که تمام گناهان مقتول مؤمن به سبب قتل عمد بر ذمة قاتل مستقر شده و مقتول از تمام آن‌ها بری می‌شود. ...
-
تحلیل حقوقی حق مستحقین زکات
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2025-06-22)بررسی انواع رابطة حق با مال موضوع آن همواره مورد توجه فقها بوده است. از لحاظ فقهی شیوة تعلق حق به عین مال دیگری یکسان نیست و اقسام متعدد و متنوعی دارد. بر هر کدام از این اقسام احکام و آثار متفاوتی بار می‌شود که در ابواب ...
-
بنیاد مفهوم قانون در نظریۀ ادراکات اعتباری علامه طباطبایی
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2025-06-22)علامه طباطبایی نظریۀ ادراکات اعتباری را در مقالۀ ششم کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم به صورت نظام‌مند عرضه کرده است. این نظریه امکان‌های بسیاری را در افق علوم انسانی، از جمله در علم فقه و حقوق می‌گشاید. ما در این مقاله نخست ...
-
ترجیح روایات معلّل در مقام تعارض
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2024-12-21)تعارض یکی از موضوعات مبتلابه در روند استنباط فقهی است و مبانی مختلف در شیوة حل تعارض میان ادلّة شرعی و ریزموضوعات آن تأثیر بسزایی در اختلاف فتوای مجتهدان دارد. یکی از ریزموضوعات در حوزة علاج تعارض اعتبارسنجی مرجّحات در این ...
-
امکان سنجی فسخ نکاح بعد از بلوغ
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2024-12-21)بر اساس ظاهر مادة 1041 قانون مدنی و دیدگاه فقها، ازدواج صغیر صحیح است. اما چون خود صغیر محجور از تصرفات حقوقی است، نمی‌تواند خود متصدی انشای عقد شود و باید عقد توسط ولیّ انجام شود. در خصوص ازدواجی که توسط ولیّ انشا شده ...
-
مفهوم شرط ارتکازی و ضوابط حاکم برآن
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2024-12-21)با آن که شرط مفهومی قدیمی و شناخته شده در فقه و حقوق ایران است و بسیاری از اقسام آن توسط فقها و حقوقدانان مورد مداقه قرار گرفته، لکن اصطلاح شرط ارتکازی علاوه بر اینکه ترکیبی جدید و نوپدید در فقه و حقوق است ، واجد ابهامات ...
-
اعتبارشناسی درفقه وتفسیر
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2024-12-21)پژوهش در زمینة اعتباریات در فقه و تفسیر مطالعه‌ای بنیادین است و هدف آن تبیین ماهیت و ارکان امر اعتباری از دیدگاه تفسیر و فقه و دادوستد این دو دانش در به‌کارگیری مفاهیم و یافته‌های اعتباری در استنباط و اجتهاد مبتنی بر ...
-
تحلیل حجیت بر پایه مفاد ادله برائت شرعی
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2024-12-21)این نوشتار به بررسی نظریات مختلف دربارة مفاد و مضمون ادلة اصل برائت شرعی می‌پردازد. در صد سال اخیر نظریه‌پردازی دربارة مفاد ادلة امارات و اصول عملیه تحت عناوینی همچون «مجعول در امارات و اصول عملیه» یا «وجه تنجیز آن‌ها» ...
-
تأملی بر امکان سنجی و انحای کاربست هوش مصنوعی در دانش فقه و حقوق اسلامی
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2024-12-21)یکی از مباحث جدید که ظرفیت شایانی برای کاربست در حیطة علوم گوناگون و از جمله دانش فقه دارد پدیدة هوش مصنوعی است. چه اینکه هوش مصنوعی به دلیل ظرفیت‌های جدیدی که در تحلیل و کنترل رفتار انسان ایجاد کرده و تأثیر شگرفی که ...
-
کاربرد قاعده انصاف در حقوق کودک از منظر فقه امامیه و حقوق ایران
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2025-03-21)کاربرد قاعده انصاف در حقوق کودک از منظر فقه امامیه و حقوق ایران در دین مبین اسلام علاوه برتوجه خاص به حقوق کودک ؛ به رعایت انصاف در دادرسی نیزتوصیه و سفارش بسیاری شده است . برابر تعاریف ارائه شده انصاف حل و فصل دعاوی است ...
-
بررسی فقهی مسئولیت در آسیب‌دیدگیِ سارق به‌واسطه موانع الکتریکی
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2025-03-21)یکی از روش‌های پیشگیری از سرقت استفاده از حفاظ و فنس الکتریکی است که در صورت استفادة مالک از برقِ فشار قوی، با لمسِ حفاظ توسط سارق، آسیب جدی یا حتی مرگِ وی رقم می‌خورد. تحقیق پیش رو با توجه به فتاوای برخی فقهای معاصر، ...
-
خیار عیب و چالش تأخیر در اعمال؛ تحلیل فقهی و حقوقی
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2025-03-21)خیار عیب حقی است که به خریدار اجازه می‌دهد در صورت وجود عیب در کالا معامله را فسخ یا ارش (مابه‌التفاوت قیمت) دریافت کند. نوشتار حاضر به این پرسش می‌پردازد که آیا تأخیر خریدار در اعمال خیار عیب حق فسخ و مطالبة ارش وی را ...
-
مبانی دفاع مشروع و حقوق بشر با تاکید بر اندیشه دفاعی مقام معظّم رهبری مدّ ظلّه العالی
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2025-03-21)بر اساس فطرت، خرد و مبانی دینی، همه انسانها از حق دفاع مشروع برخوردار می باشند. چنین دفاعی مورد پذیرش اسلام بوده و از اجزاء منظومه اندیشه دفاعی مقام معظم رهبری نیز می باشد. نگارنده گان به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی این ...
-
نقد و بررسی فقهی و حقوقی ادلۀ ضرورت غربالگری و نقش آن در سقط جنین
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2025-03-21)یکی از حوزه‌های مهم غربالگری در امر پزشکی، غربالگری جنین است. پژوهش حاضر با روشی توصیفی‌ـ تحلیلی و با استفاده از ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و اسنادی بهدنبال پاسخ این سؤال اساسی است که از منظر فقه امامیه و حقوق اسلامی ...
-
«حق بر داشتن مترجم» در دادرسی‌ها و تضمینات فقه‌پایۀ آن
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2025-03-21)حضور مترجم در رسیدگیهای قضایی هنگام نیاز طرفهای دعوا امری بایسته است. به این مهم در قالب حق برخورداری از مترجم در اسناد بینالمللی و قوانین داخلی و فقه امامیه توجه شده است. اما صرف توجه به این حق بدون در نظر گرفتن تضمینات ...
-
پیشگیری از زنای به عنف در سیاست کیفری اسلام و ایران
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2024-09-22)زنای به عنف از جمله جرائمی است که منجر به خدشه دار شدن عفت عمومی شده و آثار مخربی بر روان و سلامت قربانی این جرم به جا می گذارد. پیامدهای مخرب این بزه تا حدی زیاد و ناگوار است که قوانین اشد مجازات را برای این جرم تعیین ...
