شب‎های شعر گوته و انقلاب اسلامی ایران

Abstract

پاییز 1356 کانون نویسندگان ایران با همکاری انستیتو «گوته» در ایران ده شب‌شعر و سخنرانی در باغ سفارت آلمان برگزار کرد که به شب‌های شعر گوته معروف شد. در آن زمان مسئلۀ «سانسور»، اهل‌قلم را فلج نموده بود؛ بنابراین فرصتی فراهم شد که بر اساس آن کانون می‌توانست به‌خوبی از آن استفاده نماید. بیش از شصت نویسنده و شاعر در این شب‌ها علیه فضای «اختناق» و «سانسور» حاکم شعر خواندند و سخنرانی کردند. جمعیت عظیمی از سراسر ایران در این جلسات شرکت کردند. نتیجۀ حضور مردم و روشنفکرانی از طیف‌های مختلف، یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین رویدادهای فرهنگی پیش از انقلاب ایران را شکل داد که بر صحنۀ سیاسی ایران نیز تأثیرگذار بود. به‌گونه‌ای که برخی از تحلیل گران شب‌های شعر را به‌منزلۀ آغاز سقوط رژیم پهلوی می‌دانند. با در نظر گرفتن این موضوع، سؤال اصلی ما در این پژوهش این است که: برگزاری شب‌های شعر گوته از سوی کانون نویسندگان، چه تأثیری بر شکل‌گیری فضای انقلابی در سال‌های منتهی به انقلاب اسلامی داشته است؟ یافته‌های پژوهش حاکی از این است که شب‌های شعر گوته در کنار سایر حرکت‌های اعتراضی که در آن دوره شکل گرفت، با در هم شکستن فضای ارعاب و خودسانسوری حاکم بر مطبوعات، روحیۀ انقلابی را به‌خصوص میان روشنفکران، دانشجویان و هنرمندان تقویت و به شکل‌گیری یک حس عصیانی که مقدمۀ یک جنبش انقلابی است، کمک نموده است. روش انجام پژوهش حاضر با توجه به ماهیت نظری آن کیفی و از نوع تحلیلی –توصیفی است. محقق می‌کوشد با استفاده از این روش به تأثیر شب‌های شعر گوته بر شکل‌گیری جرقه‌های انقلابی در سال پایانی حکومت پهلوی بپردازد.