تحلیل مفهوم "منفعت عمومی" در ساختار آگاهی اجتماعی (مورد مطالعاتی: دانشجویان دانشگاه تهران)

Abstract

بی­شک، مفهوم "منفعت عمومی" از آن زمان که اولین گروه از انسان­ها، تصمیم به زندگی جمعی گرفتند، تا تمدن­های امروز بشری که رشد روزافزون، آنها را روز به روز پیچیده­تر کرده مطرح بوده است. توزیع ناعادلانه­­ی منابع، منافع عموم را در جوامع به خطر انداخته و به تعادل رساندن دیالکتیک نیازها- منابع در سکونتگاه‌های بشری، علی­الخصوص در شهرها دغدغه اندیشمندان و البته بازوی اجرایی جوامع مدرن شده است. این پژوهش در مجموع تلاشی برای روشن ساختن مفهومی عملی برای تحقق منفعت عمومی اعضای یک جامعه می‌باشد. در حقیقت آنچه مد نظر این پژوهش قرار گرفته خصایص و زمینه­های هستی­شناسانه مفهوم منفعت عمومی است. در این مسیر، با بهره­گیری از روش تحقیق تلفیقی، نخست مفهوم منفعت عمومی در ساختار آگاهی اجتماعی به وسیله مدل سازوکار آگاهی اجتماعی مورد تحلیل کیفی و قیاسی قرار گرفته تا پیش­نیازهای گریزناپذیر منفعت عمومی، برای تضمین پذیرش و بقای آن نزد اعضای جامعه کشف شود و نتایج در قالب چهار فرضیه مطرح شده سپس با روش کمی دستاورد حاصل در مرحله پیشین مورد آزمون قرار گرفته است. جامعه آماری مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه تهران هستند که برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده و بر این اساس 381 پرسشنامه توزیع و جمع­آوری شده است. نتایج در محیط نرم­افزار SPSS تحلیل شده و در ادامه چهار فرضیه­­ به کمک آزمون پیرسون ارزیابی شده­اند. در نهایت، پیش‌نیازهای پذیرش آگاهانه و فعال مفهوم منفعت عمومی در افکار عمومی جامعه تفسیر شده است. به طور خلاصه نتایج نشان می­دهد که آن چیزی که می­خواهد در جامعه ضامن منفعت عمومی باشد اول از همه باید از سوی تک تک اعضای سالم و معقول جامعه پذیرفته شود و در ارزیابی سود- زیان به زیان هیچ کس نباشد. منفعت باید از منبعی معتبر و میان سطحی نه دولتی و نه فردی صادر شود و در راستای گرایشات درونی آن جامعه و غالبا متضمن نظم و امنیت باشد. بدیهی است که دستیابی به این مهم، آرمانی می­باشد و پیشنهاد این پژوهش تلاش برای گام برداشتن در این راستا تا حدامکان است.