بررسی تأثیر رفتارهای سه‌گانه (بخل، میانه‌روی و اسراف) بر خلاقیت

Abstract

زمینه: خلاقیت در موفقیت افراد، سازمان‌‌ها و جوامع از نقش برجسته‌‌ای برخوردار است. اما زمانی این نقش به‌خوبی ایفا می‌‌شود که بتوان استعداد خلاقیت افراد را از قوه به فعلیت درآورد که این خود مستلزم فراهم نمودن شرایط مناسب است. در این راستا می‌توان به رفتار‌‌های سه‌‌گانه بخل، میانه‌‌روی و اسراف اشاره کرد که تأثیر آن‌ها بر خلاقیت نامعین است.<br /> هدف: پژوهش حاضر به‌منظور بررسی تأثیر رفتار‌‌های سه‌‌گانه بخل، میانه‌‌روی و اسراف بر خلاقیت انجام‌شده است.<br /> روش: با بهره‌گیری از روش‌های اکتشافی و کیفی، موقعیت نامعین تأثیر رفتارهای سه‏گانه بر خلاقیت بر اساس منابع معتبر موردپژوهش قرار گرفت. به‌این‌ترتیب که؛ مطالب مرتبط با تأثیر رفتارهای سه‏گانه بر خلاقیت استخراج شد، مطالب با محتوای یکسان و منابع متفاوت ترکیب شدند، مطالب متفاوت با منابع متفاوت در قالب تأثیر هرکدام از رفتارهای سه‏گانه با خلاقیت، تفکیک شدند، به مطالب هرکدام از رفتارهای سه‏گانه و خلاقیت، نظم و سازمان داده شد <br /> یافته‌ها: مدل حاصله از تحقیق نشان می‌دهد که رفتار‌‌های سه‌‌گانه در قالب یک پیوستار که بخل و اسراف در مقابل هم قرار داشته و میانه‌‌روی نقطه وسط آن‌‌هاست، بر خلاقیت تأثیر دارند. به این صورت که هر چه رفتار از بخل و یا اسراف فاصله گرفته و به میانه‌‌روی نزدیک‌تر شود، موجب خلاقیت بیشتری می‌‌شود. بخل در نقش سیستم بسته از طریق تفریط در رفتار (مصرف نکردن منابع در جاهای لازم یا کمتر از آستانه کفایت، کاهش ارتباطات، کاهش تنوع و فقدان تنش خلاق) موجب کاهش خلاقیت شده و اسراف در نقش سیستم باز حلقه باز از طریق افراط در رفتار (مصرف منابع در جاهای غیر لازم یا بیشتر از آستانه کفایت، افزایش ارتباطات افسارگسیخته، افزایش تنوع افسارگسیخته و فقدان تنش خلاق)، باعث کاهش خلاقیت می‌‌شود. در مقابل، میانه‌روی در نقش سیستم باز حلقه بسته منفی از طریق اعتدال در رفتار (مصرف منابع در جاهای لازم و در آستانه کفایت، ارتباطات هدفمند، تنوع هدفمند و تنش خلاق)، خلاقیت را افزایش می‌‌دهد.<br /> نتیجه‌گیری: بر اساس مدل به‌دست‌آمده می‌توان تأثیر رفتار‌‌های سه‌‌گانه بر خلاقیت را مدیریت نمود. به این شیوه که معطوف به ارتقای خلاقیت بایستی در زندگی فردی و اجتماعی از رفتارهای بخیلانه و مسرفانه فاصله گرفته و به رفتار میانه‌‌روی، نزدیک شد.