خروج از مکه بعد از عمره تمتع و تعیین محدوده آن

Abstract

تحقیق پیش رو به بررسی حکم خروج از مکه پس از ادای عمره تمتع، با توجه به توسعه این شهر در عصر حاضر پرداخته است. نتایج این تحقیق، که به صورت کتابخانه‌ای و نرم‌افزاری و با تحلیل ادله صورت گرفته، حاکی از این است که حکم خروج از مکه توسعه یافته کنونی، تابع رأی فقیه در اصل حکم خروج از مکه است؛ به این معنا که اگر فقیه معتقد باشد نهی از خروج از مکه، ارشادی یا به دلیل رعایت و محافظت بر زمان ادای حج است، خروج از مکه بدون حاجت یا با فرض علم به عدم فوت حج، جایز است؛ اما اگر معتقد باشد که محافظت بر زمان ادای حج، حکمت نهی از خروج اســت، متعلق حرمت، خروج از آخرین نقطه مسکونی شهر مکه در زمان حاضر و نه در عصر صدور روایات است؛ زیرا نظر عرف در تطبیق مفهوم «شهر مکه» بر مصداق آن، معتبر نیســت و دراین‌باره باید به رأی فقیه مراجعه کرد. در این صورت، فقیه ممکن است با توجه به روایات وارد در موضوع قصر نماز در ســفر، محدوده شهر مکه را تا جایی بداند که خانه‌های مسکونی شهر توسعه یافته است. در داوری این دیدگاه‌ها با توجه به ظهور روایات، به نظر می‌رسد عقیده ارشادی بودن نهی و جواز خروج از مکه به طور مطلق، به صواب نزدیکتر باشد.