شناسایی و بررسی مولفه‌های اقتصادی همگرایی و هم‌افزایی شهرهای زیارتی و اولویت‌بندی و تحلیل تعامل مولفه‌ها بر پایه روش تلفیقی Fuzzy DEMATEL-ANP

Abstract

یکی از بسترهای همگرایی و وحدت جهان اسلام استفاده از ظرفیت‌های عظیم شهرهای زیارتی است. ایده همگرایی شهرهای زیارتی یکی از مؤثرترین راهکارهاست که نیازمند فراهم کردن زمینه‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی دخیل در این مسئله است. مسئله این پژوهش، شناسایی مؤلفه­ها و عوامل اقتصادی دخیل در همگرایی شهرهای زیارتی و رتبه­بندی و تحلیل روابط میان آنهاست. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی، و از لحاظ گردآوری داده­ها توصیفی ـ پیمایشی به شمار می­رود. داده‌های اولیه بر پایه توزیع پرسشنامه در نمونه‌ای متشکل از 47 نفر از مدیران، استادان، نخبگان و کارشناسان حوزه مدیریت شهرهای زیارتی ایران و تحلیل اطلاعات بر اساس تلفیق روش­های دیمتل ­فازی و فرایند تحلیل شبکه­ای صورت گرفته است. بر اساس نتایج این پژوهش پنج مؤلفه مدیریت اوقاف و نذورات، خدمات رفاهی زائران، خدمت‌رسانی به محرومان، ساخت و به­سازی حرم‌ها و در نهایت حمل و نقل زمینی و هوایی، از مؤلفه‌های اقتصادی تأثیرگذار در همگرایی شهرهای زیارتی به شمار می­روند که از میان آنها مؤلفه خدمات رفاهی زائران دارای بالاترین اولویت، و مدیریت اوقاف و نذورات دارای بالاترین تعامل و اثر خالص است. همچنین بالاترین میزان اثرپذیری متعلق به خدمات رفاهی زائران، و بالاترین میزان اثرگذاری مربوط به مؤلفه مدیریت اوقاف و نذورات است. ازاین‌رو تأکید بر جذب پشتوانه مردمی و توجه به ورودی­های درآمد اقتصاد شهرهای زیارتی از مهم­ترین راهبردها در بعد اقتصادی همگرایی شهرهای زیارتی محسوب می‌شود.