ژئوپلیتیک تعادل و موازنه نرم مطالعه موردی: خاورمیانه در بین سالهای 9-2001

Abstract

اهداف اعلامی حمله نظامی آمریکا به افغانستان و عراق در راستای به کارگیری ابزارهای قدرت برای از بین بردن چالش و ایجاد ژئوپلیتیک تعادل بوده است. اگر چه سیاست عملی امریکا نشانه‌های کاملاً متفاوتی را نشان می‌دهد. در واکنش به اقدام نظامی آمریکا، گروه‏های مختلفی به نقد سیاست و استراتژی آمریکا مبادرت نمودند. آنان بر این اعتقادند که اقدام نظامی، مخاطرات متنوعی را برای ایالات متحده ایجاد می‏کند. افرادی همانند «جوزف نای» و «کالین» بر این اعتقادند که کاربرد قدرت سخت‏افزاری نه تنها به ثبات و امنیت منجر نمی‏شود، بلکه بحران‏های منطقه‏ای را نیز افزایش خواهد داد. این نظریه‌پردازان توانسته‌اند بین موضوعات مربوط به «ژئوپلیتیک تعادل» و همچنین «موازنه نرم» رابطه متقابل برقرار نمایند. این امر به مفهوم آن است که به هر میزان کاربرد نیروی نظامی افزایش یابد و یا اینکه به کارگیری قدرت، بیش از ظرفیت منطقه‌ای کشورها باشد. در آن شرایط، امکان از بین رفتن تعادل منطقه‌ای وجود داشته و زمینه را برای گسترش بحران‌های عمومی فراهم می‌سازد.<br />چارچوب نظری این مقاله بر اساس رهیافت‌های نئولیبرالی جوزف نای می‌باشد. فرضیه مقاله بر این امر تأکید دارد که به هر میزان قدرت سخت و یکجانبه‌گرایی از سوی امریکا افزایش یابد، به همان میزان زمینه برای افزایش تعارض و ستیزش منطقه‌ای بیشتر خواهد شد. اعتمادسازی و چند جانبه‌گرایی به عنوان ضرورت‌های تعادل‌گرایی منطقه‌ای محسوب می‌شوند. منطقه خلیج فارس که دارای نشانه‌های ژئوپلیتیکی در سیاست جهانی می‌باشد، صرفاً در شرایطی می‏تواند در فضای تعادل و ثبات قرار گیرد که از یک سو، با الگوهای موازنه نرم کنترل شود و از سوی دیگر، اقداماتی همانند جنگ پیشدستانه مورد استفاده قرار نگرفته و به جای آن به کارگیری الگوهایی همانند سازماندهی مجمع امنیت منطقه‌ای، اعتمادسازی و ائتلاف منطقه‌ای در برابر تهدیدات خارجی به آزمون گذاشته شود.