تحلیل ژئوپلیتیکی روابط ایران و ارمنستان در چهارچوب تئوریک ‌اندرسون و طرح یک همگرایی منطقه‌ای بعد از فرایند عادی‌سازی روابط میان ارمنستان و ترکیه

Abstract

در مقاله حاضر با بهرهگیری از روش تحلیل ژئوپلیتیک اندرسون سعی در بررسی روابط ارمنستان و ایران شده است. مدل اندرسون یک روش ژئوپلیتیکی در شناخت سیاست خارجی کشورهای کوچک با لحاظ نمودن نقش کشور بزرگ در همسایگی آنان است. هدف اصلی مقاله پاسخ به این سوال می‌باشد که چگونه می‌توان برای روابط ایران و ارمنستان بنیانی ژئوپلیتیک جستجو نمود. از سوی دیگر بعد از فرایند عادی‌سازی روابط ارمنستان و ترکیه سیاست خارجی ایران چگونه باید باشد؟ روش کار اندرسون سه مرحله دارد که علاوه بر آن که امکان تحلیل صحیح شرایط ژئوپلیتیک ارمنستان را فراهم می‌کند، امکان درک سیاست خارجی این کشور با ایران و ترکیه را نیز فراهم می‌نماید. در چارچوب مدل اندرسون، روابط خارجی ایران و ارمنستان در سه قالب اصلی رجوع تاریخی، منازعه جغرافیایی و درک شرایط ژئوپلیتیک کنونی مورد بررسی قرار گرفت که نتایج آن حول چند محور بحث می‌گردد. رفتار تاریخی ایرانیان با ارامنه بر خلاف ترکان که متهم به نسل‌کشی 1915 هستند، همواره حسنه بوده است، چنانچه این رفتار حسنه تاریخی بر شکل‌گیری روابط نزدیک میان دو کشور تأثیرگذار بوده است. از سوی دیگر ایران در منازعه قره‌باغ همواره از خودمختاری آن حمایت کرده است و ارمنستان از میانجی‌گری ایران ابراز رضایت نموده است. در مسئله انزوای سرزمینی و فقر منابع انرژی ارمنستان، ایران همواره به‌عنوان تأمین‌کننده انرژی به‌حساب آمده است. با توجه به ضرورت همگرایی منطقه‌ای، از دیگر نتایج پژوهش حاضر بحث اثرات مثبت عادی‌سازی روابط میان ترکیه و ارمنستان برای ایران می‌باشد.