توسعه علمی و فناوری در کشور و تأثیر آن بر افزایش قدرت منطقه‌ای ؛ مطالعه تطبیقی جمهوری اسلامی ایران و هند)

Abstract

در قرن بیستم، عوامل گوناگونی در شکل‌گیری قدرت‌های جدید جهانی نقش داشته‌اند که شناخت این عوامل و بررسی چگونگی اثرگذاری آنها بسیار با اهمیت است. به‌طور قطع، یکی از این عوامل قدرت‌زا فناوری می‌باشد که با تأثیرگذاری بر حوزه‌های مختلف نظامی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی موجب افزایش قدرت ملی و فاصله‌گیری چند کشور از بقیه شده است. قدرت ملی در هر کشوری جایگاه آن را در سلسله مراتب قدرت جهانی یا ساختار ژئوپلیتیکی جهانی تعیین می‌کند که امروزه، ارتباط مستقیمی با درک مفاهیم اقتصاد ملی دارد. تأثیر مثبت و اساسی فعالیت در زمینه‌های اقتصادی بر رشد و توسعه قدرت ملی را می‌توان در بازسازی و برتری کشور‌های شکست‌خورده آلمان و ژاپن به‌دلیل بهره‌مندی از اقتصاد و فناوری و متقابلاً بهره‌مندی کمتر روسیه در صحنه جهانی با وجود دارا بودن قدرت نظامی مشاهده کرد.پژوهش حاضر به‌دنبال پاسخ به این سوال است که علم و فناوری چگونه می‌تواند در تعامل با اقتصاد، موجب ارتقاء جایگاه منطقه‌ای و جهانی کشور شود. به همین جهت روش توصیفی – تحلیلی به‌عنوان روش تحقیق انتخاب شده و از چارچوب نظری «نظام ملی نوآوری» استفاده گردید، گردآوری اطلاعات مورد نیاز نیز به روش کتابخانه‌ای و میدانی صورت گرفته است. برای مطالعه تطبیقی نیز کشور هند انتخاب گردید. یافته‌ها نشان داد که در کشورمان علی‌رغم وجود زیرساخت‌های لازم، نیروی انسانی کارآمد و تأکید و برنامه‌ریزی در سطح ملی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و همچنین فناوری زیستی، این دو بخش فناوری، تأثیر قابل توجهی در اقتصاد ملی نداشته‌اند در حالی‌که در هند، علی‌رغم جمعیت فقیر زیاد، بوروکراسی پیچیده، فساد اداری و مشکلاتی از این دست، با مدیریت مؤثر دو بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات و زیست ‌فناوری، اقتصاد ملی قدرتمندی شکل گرفته و اشتغال و ثروت قابل توجهی تولید شده است. اقتصاد مبتنی بر فناوری در کنار سایر مؤلفه‌های قدرت همچون جمعیت، سرزمین پهناور و تسلیحات استراتژیک نظامی موجب ارتقاء جایگاه جهانی هند تا سطح قدرت‌های نوظهور شده است.<br /> .