ابتکارهای بین‌دولتی اروپایی(در حوزه‌ دریای سیاه و خزر) قبل و بعد از حل‌وفصل مسأله‌ هسته‌ای ایران

Abstract

راهرو‌های حمل و نقل بین‌المللی و خطوط لوله‌ بین‌دولتی منبع مهم قابل مناقشه و رقابت بین قدرت‌های بزرگ هستند. از نقطه‌نظری واقع‌گرایانه، اینها نه تنها ابتکارهایی اقتصادی هستند، بلکه می‌توانند به‌عنوان اهرم‌های سیاسی از سوی کشورهای واقع در مسیر مورد استفاده قرار گیرند. بنابراین هر قدرت بزرگ، راهروی تامین‌کننده‌ منافع خود را پیشنهاد داده است. ابتکار تراسیکا و راهرو گاز جنوبی اتحادیه‌ اروپا، جاده ابریشم جدید ایالات متحده آمریکا و حمایت این کشور از خطوط لوله‌ای همچون باکو-تفلیس-ارزروم، ماورای خزر و تاپی؛ ابتکار یک کمربند یک جاده‌ چین و در نهایت حمایت روسیه از راهرو بین‌المللی شمال-جنوب و پروژه‌های مختلف خط لوله، همگی آشکارا مطابق با این رویکرد واقع‌گرایانه هستند. جمهوری اسلامی‌ایران به‌دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی، به‌طور بالقوه با انتخاب‌های مختلفی روبرو است و از این‌رو باید به دقت این ابتکار‌ها و چالش‌های آنها را برآورد کند. این مقاله پس از ارائه یک توصیف دقیق و به نسبت جامع از ابتکارهای بین دولتی حمایت شده از سوی اتحادیه‌ اروپا در حوزه دریای خزر و دریای سیاه، تأثیر حل مساله‌ هسته‌ای بین ایران و غرب و استمرار سیاست خارجی توسعه‌محور را بر موانعی که این ابتکارها با آن روبه‌رو هستند ارزیابی می‌کند. فرضیه پزوهش این است که حل مساله‌ هسته‌ای، برچیده شدن تحریم‌ها و استمرار سیاست خارجی توسعه‌محور، موانع توسعه‌ راهرو گاز جنوبی را به شکل قابل توجهی کاهش خواهد داد اما وضعیت ابتکار تراسیکا چندان تغییر نخواهد کرد.<br /> <br />