کاهش تلفات نشت آب در استخرهای ذخیره با پوشش های ژئوممبران

Abstract

در بخش کشاورزی مقدار زیادی آب از طریق کانال‌های انتقال و استخرهای ذخیره از طریق نشت هدر می‌رود. پوشش کانال‌ها و استخرهای ذخیره آب، نقش مهمی در جلوگیری از هدر رفت آب دارند. در سال‌های اخیر استفاده از پوشش‌های ژئوممبران در استخرهای ذخیره آب استان سمنان رایج شده است. این پژوهش به‌منظور مقایسه مقدار نشت آب از پوشش‌های ژئوممبران و سنگ و ملات ماسه سیمان (با رویه سیمانی)، به‌صورت میدانی در شرق استان سمنان انجام شد. پس از جمع‌آوری اطلاعات لازم در مورد پروژه‌های اجراشده در منطقه، تعدادی از آن‌ها برای ارزیابی انتخاب شدند. برای اندازه‌گیری مقدار نشت از بدنه‌ها و کف استخرها از روش حوضچه‌ای و لوله‌های مرتبط استفاده شد. بر اساس نتایج نشت آب در استخرها با پوشش ژئوممبران از 5/4 تا 46 و به‌طور متوسط 25 میلی‌متر در مترمربع در روز (025/0 مترمکعب در مترمربع در روز) می‌باشد. در استخرهای با پوشش سنگ و ملات و رویه سیمان، مقدار نشت آب از 5/74 تا 84 و به‌طور متوسط 80 میلی‌متر در مترمربع در روز تعیین شد؛ یعنی میانگین نشت آب در پوشش‌های ژئوممبران تقریباً یک‌سوم تلفات در پوشش‌های سنگ و ملات با رویه سیمانی می‌باشد. بازدیدهای میدانی نشان داد، استخرهایی که پوشش ژئوممبران در آن‌ها باکیفیت خوب اجراشده است، مقدار نشت بسیار کمتری داشته (20 درصد میانگین) و نشت زیاد آب بیشتر در پروژه‌هایی است که توسط پیمانکاران کم‌تجربه اجرا گردیده و منجر به نشت زیاد آب از محل اتصال لایه‌ها گردیده است. همچنین نتایج بررسی‌ها بیانگر این است که مدت‌زمان اجرای پوشش ژئوممبران در حدود 25 درصد زمان اجرای پوشش سنگ و ملات می‌باشد. نتایج این پژوهش در کل برتری پوشش‌های ژئوممبران را نسبت به پوشش سنگ و ملات با رویه سیمان نشان داد. بر اساس بررسی‌های انجام‌شده و نظر کارفرما یا بهره‌برداران، پیمانکاران و ناظرین پروژه‌ها، دلایل اصلی استقبال از پوشش‌های ژئوممبران افزایش سرعت کار، کاهش مدت‌زمان اجرای پروژه، هزینه‌های کمتر، دوام بیشتر و آب‌بندی بسیار خوب آن‌ها می‌باشد.