بررسی چالش‌های زیست‌بوم جنگلی به شیوه تحلیل لایه‌ای علت‌ها و نقش آن در توسعه پایدار منطقه

Abstract

سرمایه ملی هر کشور شامل منابع طبیعی و خدماتی این منابع است که جامعه به­طور مستقیم یا غیرمستقیم از آن­ها استفاده می­کند. در ایران نیز جنگل­ها و به­خصوص جنگل­های خزری سرمایه ملی و ضامن امنیت غذایی کشور در شرایط بحرانی هستند. هدف پژوهش حاضر بررسی چالش­های زیست بوم جنگلی استان مازندران با به‌کارگیری «تحلیل لایه­ای علت­ها» است. برتری روش تحلیل لایه­ای علت­ها در مقایسه با دیگر روش­ها این است که به شناسایی همه‌جانبه مشکلات اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و غیره در ضمن شناسایی ژرفترین ریشه‌های مشکلات در چهار سطح علل لیتانی، علل اجتماعی/ سیستمی، علل گفتمانی/ جهان‏بینی و علل اسطوره­ای/ استعاره­ای می‌پردازد و راهکارهای بدیل را پیشنهاد می­دهد. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی، براساس ماهیت داده­ها، کیفی، از نظر روش گردآوری داده­ها، پیمایشی است. برای جمع‌آوری اطلاعات، مطالعات کتابخانه­ای و اسنادی، از روش جلسات هم­اندیشی (پنل) و مصاحبه از نظر متخصصان توسعه، محیط زیست و منابع طبیعی، هنر، دین و فلسفه که بر مسائل منطقه مازندران احاطه دارند، به‌کار گرفته شده است. برخی از مهم‌ترین راهبردها و یافته‌های پژوهش در چهار لایه عبارت‌اند از در لایه اول: «به­کارگیری مهندسین مشاور، جامعه تحصیل‌کرده و متخصص در حل چالش‌های محیط‌زیست»، در لایه دوم: «ایجاد زیرساخت‌های علمی و صحیح دفن زباله و به‌کارگیری فناوری­های روز در این زمینه مانند نیروگاه زباله‌سوز و غیره»، در لایه سوم: «تفسیر صحیح گفتمان دینی» و در لایه چهارم: جایگزین کردن استعاره­های بدیل به‌جای استعاره­های آسیب زننده موجود مثل «جنگل امانت آیندگان» به‌جای «جنگل عمومی» است.